10 Nisan – Hukuk Takvimi

401

II. Theodosius veya Teodosyüs (Flavius Theodosius, 10 Nisan 401 – 28 Temmuz 450) dünyaya geldi. 408 – 450 yılları arasında Doğu Roma imparatorluğu yaptı. Theodosius kanunları (Codex Theodosianus) ile tanınmaktadır.

1018

Nizam-ül Mülk, Büyük Selçuklu Devleti’nin Farsi veziri (Öölümü: 1092)   Siyâsetnâme adlı eserin yazarı olan Fars devlet adamı ve siyaset bilimcisidir. Alp Arslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmıştır.  1092 yılında bir Haşhaşî fedaisi tarafından düzenlenen suikastta öldürülmüştür.

1583

Doğal hukuk öğretisiyle ün kazanmış olan Hollandalı hukukçu, avukat, yargıç, akademisyen, devlet adamı ve diplomat olarak görevler yapan Hugo Grotius (10 Nisan 1583 – 28 Ağustos 1645) dünyaya geldi. Hukuk felsefesi ve uluslararası hukuk alanındaki eserleri ile bilinmektedir. De Jure Belli Ac Pacis (Savaş ve Barış Hukuku) Grorius’un en ünlü eseridir. Savaş, onun için “necessary evil” yani zorunlu kötülüktür. Hugo Grotius’un ortaya attığı ve bugün de hâlen Uluslararası Hukuk alanında yürürlükte olan en önemli ilke “denizlerin serbestisi” ilkesidir.

1844

Belçikalı avukat ve siyasetçi Jules de Burlet doğdu. (Ölümü: 1 Mart 1897) Hukuk eğitimi aldı ve Nivelles’te avukatlık yaptı. 1872’den 1891 yılına kadar belediye başkanlığı görevini üstlendi. 1884’de Belçika Halk Temsilciler Meclisi’nde, Nivelles seçim bölgesini temsil etti. 1891’de İçişleri Bakanı olddemu. 1894’de Belçika Senatosuna seçildi. Belçika’nın 15. Başbakanı olarak göreve getirildi ve 26 Mart 1894 – 25 Şubat 1896 tarihleri arasında başbakanlık yaparak hukukçu başbakanlar listesine girdi. Görevden ayrıldıktan sonra onur konuğu olarak Devlet Bakanı ve 1896-1897 yıllarında Belçika’nın Portekiz büyükelçisi olarak görev yaptı. 1897’de doğduğu yerde, Nivelles’de yaşamını yitirdi.

1845

Türk Polis Teşkilatı kuruldu.

1869

Küba’da,10 Nisan 1869 tarihli Guáimaro Anayasası kabul edildi. 

1876

Avukat ve Hayfa’nın ilk Yahudi belediye başkanı Shabtai Levy doğdu. (Ölümü: 1 Kasım 1956) Mekteb-i Hukuk-ı Şahâne’de hukuk eğitimi aldı.

1919

Boğazlıyan Kaymakamı Mehmed Kemal Bey, 10 Nisan 1919’da İstanbul’da idam edildi. İdamın gerekçesi; Birinci Dünya Savaşı’nın son yıllarında Yozgat mutasarrıfı ve Boğazlıyan kaymakamı iken, Sevk ve İskan Kanunu gereğince Ermeni tehciri sırasında gerekli önlemleri almadığı ve bu nedenle tehcire konu kişilerin can ve mal kaybına uğramalarına neden olduğu idi. Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında 7 Ocak 1919 tarihinde gözaltına alındı ve 30 Ocak 1919’da İstanbul’a etirilerek Divan-ı Harbi Örfi’de yargılandı ve idam cezasına mahkum edildi. İnfazı Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi’nin verdiği fetva sonucunda Beyazıt Meydanı’nda asılarak gerçekleştirildi 1908’de Mülkiye Mektebi’nden mezun olan Mehmed Kemal Bey hakkında benzer gerekçelerle Yozgat’ta yapılan yargılamada beraat kararı verilmişti. 14 Ekim 1922 tarihinde, Bakanlar Kurulu Kararıyla ’Milli Şehit’ ilan edildi.

1919

Meksikalı devrimci lider Emiliano Zapata, Hükûmet güçlerince öldürüldü.

1926

1920- Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi, padişah ve halife kuvvetlerinin dışındaki milli kuvvetleri kafir ilan eden ve katlinin vacip olduğunu bildiren bir fetva yayınladı. Şeyhülislamın bu fetvası Takvim-i Vekayi ve diğer İstanbul gazetelerinde yayımlandı.Türk uyruğunda bulunan her türlü şirket ve müesseselerde, işlemlerin ve kayıtların Türkçe tutulması zorunluluğuna ilişkin İktisadi Müesseselerde Mecburi Türkçe Kullanılması Hakkında Kanun kabul edildi.

1927

Binaların numaralandırılmasına ve sokakların adlandırılmasına ilişkin yasa kabul edildi.

1928

TBMM, Anayasa’nın ikinci maddesini değiştirdi. Söz konusu maddeden, Türkiye Devleti’nin dini İslam‘dır bölümü çıkarılarak laiklik yolunda adım atıldı.

1937

Türkiye’de laiklik ilkesi anayasaya konuldu.

1941

Zagreb’de Hırvatistan Bağımsız Devleti’nin kuruluşu ilân edildi.

1950

30 Mart’ta Bursa Cezaevi’nde açlık grevine başlayan Nazım Hikmet, sağlık durumu bozulunca gizlice İstanbul’a getirildi. Şair açlık grevini erteledi.

1950

Köy enstitüsü öğretmeni Mahmut Makal öğrencilerine komünizm propagandası yaptığı ihbarıyla tutuklandı.

1954

Hukukçu ve siyasetçi Atilla Kart doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde eğitim gördü. Serbest avukatlık yaptı. Konya merkezli sosyal çalışmalar ve dernek yapılanmaları içinde görevler üstlendi. Baro yönetiminde görev yaptı. 22., 23.ve 24.Dönem Konya Milletvekili seçildi. TBMM Anayasa Komisyonu ve Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyeliğinde bulundu.

1958

İstanbul Belediyesi, kadınların uzun süren hamam sefalarının su israfına neden olduğu gerekçesiyle, yıkanma süresini 1 saatle sınırlandırdı.

1959

Çek hukukçu, bürokrat ve Başbakanı Jan Černý yaşamını yitirdi.  (4 Mart 1874 – 10 Nisan 1959) 1898 yılında Prag’daki Charles Üniversitesi’nden hukuk diploması aldı. Bürokrasi yaşamına Hodonín’de kaymakam olarak başladı. Çekoslovakya’nın kuruluşu sırasında Moravya’da Çekçe konuşan en yüksek devlet memuru olduğu için 29 Kasım 1918’de kurulan yerel hükûmetin başı oldu. 1918–1920, 1921–1928 ve 1929–1939 yılları arasında olmak üzere üç kere Moravya valiliğini yaptı. 1920-1921 arasında ve 1926’da olmak üzere iki kere Çekoslovakya başbakanlığı yaptı.

1961

Hatay Cumhuriyeti Anayasası‘nı da yazmış olan Anayasa Hukukçusu Ali Fuat Başgil, 10 Nisan 1961 tarihinde üniversiteden emekliliğini isteyerek siyasete girdi.

1971

Rus hukukçu ve siyasetçi Denis Nikolayeviç Voronenkov doğdu. (Ölümü: 23 Mart 2017) Ryazan Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde eğitim gördü. Hukuk Nihilizm ve Hukuki İdealizm (Teorik ve Hukuki Araştırma) başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. 2009 yılında, Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığı Rus Hukuk Akademisi’nde ‘Kuvvetler ayrılığı mekanizmasında adli kontrolün teorik ve normatif temeli’ konulu tezini savundu. 2001 yılında Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi’nde danışman oldu. Ardından Naryan-Mar Belediye Başkan Yardımcısı ve Nenets Özerk Bölgesi Vali Yardımcısı seçildi. 2011’de Devlet Dumasına seçildi.

1972

Askeri Yargıtay, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm cezalarına ilişkin infazların durdurulması için avukatlarının yaptığı başvuruyu reddetti.

1973

• ODTÜ Rektörlüğü sırasında 1971’deki olaylarda “görevi ihmal ettiği” suçlamasıyla Prof. Dr. Erdal İnönü hakkında Ankara Savcılığı’nca dava açıldı.

• Avukat, siyasetçi ve yazar Selahattin Demirtaş doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde eğitim gördü. Bir süre serbest avukatlık yaptı. İHD (İnsan Hakları Derneği) Diyarbakır şubesinde yöneticilik görevinde bulundu. 4 Kasım 2016’da HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ve dokuz HDP’li milletvekili ile birlikte Türkiye Anayasası’na göre suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, terör örgütü üyesi olmak, silahlı terör örgütüne üye olmak, örgüt adına suç işlemek iddialarıyla gözaltına alındıktan sonra tutuklandı. Cezaevinde iken Seher, Devran, Leylan ve Efsun isimli kitaplarını yazdı. Cezaevinde 52 yaşına giren Selahattin Demirtaş’ın yeni romanı Jamal’ın Dipnot Yayınlarından basıldığını ise 10 Nisan 2025 günü duyurdu.

1974

Genel af yasa önerisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.

1977

İspanya’da hükümet, Franco döneminde 40 yıl yasaklı kalan Komünist Parti’nin yasallaştırıldığını ilan etti.

1979

Amerikalı barış aktivisti Rachel Aliene Corrie dünyaya geldi.  (Ölümü: 16 Mart 2003) ISM (International  olidarity Movement-Uluslararası Dayanışma Örgütü) gönüllüsü olarak çalıştı. 16 Mart 2003’de Gazze Şeridi’nin güneyinde Refah’ta İsrail Savunma Kuvvetlerine (İSK) bağlı zırhlı biruldozer tarafından öldürüldü.

1982

Kapatılan CHP’nin eski Genel Başkanı Bülent Ecevit, Norveç’te yayımlanan bir gazeteye verdiği demeç gerekçesiyle gözaltına alındı ve 6 Nisan’da tutuklandı. Ecevit hakkında Hollanda TV’sine ve Der Spiegel Dergisi’ne demeç verdiği için açılan bir dava daha bulunuyordu.

1984

Richard Ramirez (Ricardo Leyva Muñoz Ramírez) ilk cinayetini 10 Nisan 1984’te San Francisco’nun Tenderloin bölgesinde işledi. ABD’nin California eyaletinde 1984’ten 1985’e kadar 13 kişiyi öldürerek seri katiller listesine adını yazdırdı. Yaşadığı otelin bodrum katında, 9 yaşındaki Mei Leung’i önce dövdü, tecavüz etti ve sonra da öldürdü. İkinci maktul 79 yaşındaki Jennie Vincow idi ve onu 28 Haziran 1984’te canice öldürdü.

1986

Prof. Dr. Ümit Doğanay’ın da bulunduğu 5 kişinin öldürülmesinden yargılanan itirafçı Nurullah Tevfik Ağansoy Mahkeme’ye dilekçe verdi. Ağansoy, 1980 darbesinden sonra silahlı saldırı, bombalama ve cinayetteki rolü nedeniyle tutuklandı ve 16 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. 1989 yılında serbest bırakıldı. 28 Ağustos 1996’da öldürüldü.

1992

Başbakan Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a hakaretten 10 milyon lira tazminat ödemeye mahkûm oldu.

1996

Kadıköy’de yakalanan ülkücü katil Haluk Kırcı tutulduğu Asayiş Şubesi’nden kaçtı. Tutuklanan 1 polis memuru, Kırcı yakalandığında üzerinden Adalet Bakanı Mehmet Ağar tarafından Emniyet Müdürü iken düzenlenmiş “Arkadaşa yardımcı olun, nezarethaneye koymayın” notu çıktığını, Ağar aranıp teyit edildiğini, 2 haftadır polis gözetiminde koridorda tutulduğunu ileri sürdü.

1996

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi amfisinin 29 Şubat’ta işgalinden dolayı yargılanan 51 kişiden tutuklu olan 31’i tahliye edildi. Öğrenciler, arkadaşlarına destek için Sultanahmet Adliyesi önünde toplandı.

1997

Amerikalı aktivist, hayırsever ve yazar Claire Wineland dünyaya geldi. (Ölümü: 2 Eylül 2018) Kâr amacı gütmeyen ihtiyaç sahibi insanlara sağlık hizmeti sağlayan kuruluş “Claire’s Place Foundation’daki çalışmalarıyla bilinmektedir. Terminal ve kronik hastalığa sahip olan insanlar ile ailelerini destekleme amaçlı organize çalışmalar yaptı. 2 Eylül 2018’de rahatsızlığı nedeniyle 21 yaşında hayatını kaybetti.

1997

Ankara Ticaret Mahkemesi, 12 Eylül 1980 sonrası feshedilen CHP’nin Hazine’ye geçen İş Bankası’ndaki % 28 oranındaki hisselerinin yeniden CHP’ye verilmesi yönünde karar aldı. Davayı kazanan CHP İş Bankası yönetim kuruluna 4 üye atayabilecek.

1997

Emniyet Genel Müdürlüğü telefonların dinlendiğini doğruladı ve “Bu sayede 5440 olayı aydınlattık” dedi.

1997

Mimar Sinan Üniversitesi’nde toplanan İstanbul Üniversitesi Öğrencileri Koordinasyonu üyesi yaklaşık 200 öğrenci, Ankara ve Manisa’da hapis cezaları alan tutuklu arkadaşları için “temsili maket mahkeme” kurdu.

1998

Kuzey İrlanda’da 29 yıllık savaşı bitiren antlaşma 10 Nisan 1998’de Belfast’ta imzalandı. Antlaşma, 22 Mayıs’ta referandumla kabul edildi.

1999

Yargıçların Statüsü Hakkında Avrupa Şartı, Avrupa ülkelerinden ve uluslararası yargıç örgütlerinden gelen katılımcılar tarafından 10 Temmuz 1998 tarihinde Strazburg’da kabul edildi. Kabul edilen metin, Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri Yüksek Mahkemeleri Başkanlarının 12-14 Ekim 1998 tarihinde Kiev’de yaptıkları toplantıda ve 25 Avrupa ülkesinin Adalet Bakanlarının 8-10 Nisan 1999 tarihinde Lizbon’da yaptıkları toplantıda desteklendi.

1999

Yedi TİP’linin ve DİSK genel başkanlarından Kemal Türkler’in öldürülmesi davalarında gıyabi tutuklu olarak yargılanan Ünal Osmanağaoğlu yakalandı.

2001

Hollanda parlamentosunda Senato, bazı koşullara bağlı olarak ötanazi yasasını onayladı.

2002

Danıştay 10. Dairesi, “Devlet Sanatçılığı” unvanı verilmesine ilişkin düzenleme içeren yönetmeliği iptal etti.  Devlet sanatçısı unvanı verilenlerden haklarında dava açılan 89 kişiye ilişkin işlem de iptal edildi.

2006

Fransa’da 26 yaş altındakilerin ilk iki yılda kolay işten atılmasını öngören yasaya (CPE) karşı mücadeleyi öğrenci birlikleri ve sendikalar kazandı. Cumhurbaşkanı Jacques Chirac yasayı geri çekmek zorunda kaldı.

2007

Yazar, sanatçı ve hukukçulardan oluşan bir grup “Adalet Gemisi” ile Kadıköy’den hareket etti. Aydınlatılmayan siyasi cinayetlere dikkat çekilmesi için 3 gün boyunca İstanbul iskelelerinde sembolik önemi bulunan faili meçhul davalar ele alındı.

2008

Kapatılan DEP’in eski milletvekili Leyla Zana, 2007’deki Nevruz kutlamalarında yaptığı konuşmadan dolayı 2 yıl hapse mahkum oldu.

2008

Rusya Yüksek Mahkemesi, okul ve vakıflarının devlet yönetimine geçirilmesinin ardından, aşırı radikal” ve “terör gruplarıyla bağlantılı oldukları” gerekçesiyle Fethullah Gülen ile bağlantılı tüm kurum ve kuruluşların faaliyetlerini “yasa dışı” ilan etti.

2010

Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezasını kaldıran yasa değişikliği Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

2010

Hukukçu ve siyasetçi Lech Aleksander Kaczyński yaşamını yitirdi. (Doğumu: 18 Haziran 1949) Varşova Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi aldı. İş hukuku alanında uzmanlaştı. 1970’lerde ülkedeki komünist rejime karşı olan bir bağımsız işçi sendikası hareketi içinde yer aldı. 1980’de Gdańsk tersanesindeki İşletmelerarası Grev Komitesi’ne danışman oldu ve aynı zamanda Solidarność (Dayanışma) hareketine de katıldı. 1991’de yapılan parlamento seçimlerinde bağımsız olarak parlamentoya seçildi. Wałęsa tarafından Başkanlık Konseyi’nde güvenlik bakanlığına getirildi. 1992-1995 arasında Yüksek Denetim Konseyi başkanlığı, Adalet Bakanlığı ve Jerzy Buzek’in hükûmetinde Polonya başsavcılığı görevlerinde bulundu. 2002’de Varşova belediye başkanlığına seçildi. Eşcinsel yürüyüşlerini iki kez engelledi. Bu uygulaması yüzünden 2007 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesine göre toplantı özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verildi. 2005 yılında Polonya Cumhurbaşkanı seçildi. 10 Nisan 2010 tarihinde Rusya’da meydana gelen bir uçak kazasında Polonya first ladysi Maria Kaczynska diğer 94 kişiyle birlikte öldü. Eski başbakan Jarosław Kaczyński’nin ikiz kardeşidir.

2013

12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 darbe dönemlerinde çok sayıda siyasi davada avukatlık yapan Gülçin Çaylıgil (82) hayata veda etti.

2014

Yüksek Seçim kurulu, Yalova ve Niğde/Keçikalesi’nde seçimleri iptal etii.

2015

Gabonlu hukukçu ve siyasetçi Rose Francine Rogombé yaşamını yitirdi. (Doğumu: 20 Eylül 1942) Fransa’da hukuk eğitimi gördü. Daha sonra Gabon’da sulh yargıcı olarak çalıştı. 1980’lerde hükümette Kadının ve Haklarının Geliştirilmesinden Sorumlu Devlet Bakanı olarak görev yaptı. 1990’ların başında çok partili siyasete geçiş sürecinde siyaseti bıraktı, kendini hukuka adadı. Özel Ceza Mahkemesi Başkan yardımcısı oldu. 2009’da Senato başkanı seçildi. Ayrıca geçici olarak devlet başkanlığı görevini yürüttü ve Gabon’un ilk kadın devlet başkanı oldu.

2017

Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi yargıcı Neil McGill Gorsuch 31 Ocak 2017’de Başkan Donald Trump tarafından aday gösterildi ve 10 Nisan 2017’den itibaren bu göreve getirildi.

Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu, Suriye’de 2013’ten bu yana gerçekleşen 26 kimyasal silah saldırısının kayıt altına alındığını açıkladı.

2019

Amerikalı hukukçu ve avukat Randall Challen Berg Jr. (17 Ocak 1949 –10 Nisan 2019) yaşamını yitirdi.  George Mason Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne gitti ve 1978’de mezun oldu. 1978’den 2018’e kadar Florida Adalet Enstitüsü (FJI)’nin kurucu direktörlüğünü üstlendi. 2018’de FJI’dan emekli oldu. 2018’de kamu yararına çalışmaları nedeniyle En Etkili Avukatlar listesine dahil edildi. Ayrıca Florida Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği (ACLU) başkanı olarak görev yaptı.

2020

İspanyol avukat ve politikacı ve eski bakan Enrique Múgica Herzog yaşamını yitirdi. (Doğumu: 20 Şubat 1932) Madrid Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördü. 4 Şubat 1956 olaylarında belirleyici olan Üniversite Genç Yazarlar Kongresi’nin organizatörüydü ve bu nedenle aynı yıl üç ay hapsedildi. Kamu Düzeni Mahkemesi’nde görülen davalarda muhaliflerin savunucusu oldu. 1988-1991 yıllarında Adalet Bakanı, 2000-2010 yıllarında ise İspanyol Halkının Savunucusu (Ombudsman) oldu.

 2025

İzmir’in Karabağlar ilçesinde, ifade işleminin ardından Büşra Karademir’i (32) evine bırakıp, cinsel saldırıda bulunduğu iddia edilen polis memuru Süleyman Ay’a (50), ‘Cinsel saldırı’ ve ‘Konut dokunulmazlığı ihlal’ suçlarından verilen indirimsiz 10,5 yıl hapis cezası ve onu tabancayla vuran Karademir’e verilen beraat kararının gerekçesi açıklandı.