30 Mart – Hukuk Takvimi / Hukuk Tarihinde Önemli Olaylar
1420 |
Bedrettin Simavi (Şeyh Bedrettin) Serez’de idam edildi. |
1689 |
Leh asilzade, filozof ve asker Kazimierz Łyszczyński (4 Mart 1634, Brest – 30 Mart 1689, Varşova) ateist olduğu için başı kesilerek idam edildi. |
1838 |
Sultan II. Mahmut Han döneminde sadrazamlık makamının ismi başvekillik, vezirlik makamının ismi de vekillik olarak değiştirildi. |
1856 |
Paris Antlaşması imzalandı. Kırım Savaşı, Rus İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Birleşik Krallık ve Fransa arasında imzalanan bu anlaşma ile sona erdi. |
1858 |
Hymen Lipman, silgili kurşun kalemin patentini aldı. |
1863 |
Türkiye’de eğitim alanında açılan ilk sivil toplum kuruluşu olan Darüşşafaka kuruldu. |
1863 |
Fransız hukukçu ve siyasetçi Joseph Caillaux doğdu. (Ölümü: 22 Kasım 1944) École des Sciences Politiques‘de hukuk okudu. 1888’de maliye müfettişi olarak kamu hizmetine girdi ve resmi kariyerinin çoğunu Cezayir’de geçirdi. Languedoc bağcılarının 22 Mayıs 1907’deki isyanı sırasında şarap sahtekarlığıyla ilgili bir yasa tasarısı sundu. Parlamentoya sunulan metin, şarap yetiştiricileri tarafından hasatlarının yıllık beyanını, ikinci aşama tatlandırmanın yasaklanmasını şeker alımlarının kontrolünü ve vergilendirilmesini sağladı. 1911’de başbakan oldu başbakanlığı sırasında Almanya ile bir uzlaşma politikası destekledi ve 1911 İkinci Fas Krizi sırasında barışın korunmasını sağladı. I. Dünya Savaşı sırasında Meclis’teki barış partisinin lideri oldu. 1917’de vatana ihanetten tutuklandı. Senato Yüksek Mahkemesi tarafından vatana ihanetten suçlu bulundu ve üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ayrıca beş yıl boyunca Fransız topraklarında ikamet etmesi yasaklandı ve on yıl boyunca medeni haklardan mahrum bırakıldı. Savaştan sonra yeniden itibarı iade edildi ve 1920’lerin sol kanat hükümetlerinde görev yaptı. |
1867 |
Alaska, ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward tarafından, Rus İmparatorluğu’ndan 7.2 milyon dolara satın alındı. |
1882 |
Polonyalı Yahudi avukat, Adolf Henryk Silberschein doğdu. (Ölümü: 30 Aralık 1951) Lwów ve Viyana’da eğitim gördü. Hukuk ve felsefe alanında doktora yaptı. Lwów’da bir hukuk bürosu açtı. Holokost sırasında Latin Amerika pasaportları düzenleyerek Yahudileri kurtarma girişimine aktif olarak katıldı. |
1896 |
Yunan hukukçu ve devlet adamı Harilaos Trikupis (Charilaos Trikoupis) yaşamını yitidi. (Χαρίλαος Τρικούπης, 11 Temmuz 1832 – 30 Mart 1896) Atina Üniversitesi’nde okudu ve doktora derecesini Paris’te hukuk ve edebiyat alanında tamamladı. 1865 yılında Yunanistan Parlamentosu’na seçildi ve ertesi yıl, otuz dört yaşındayken Dışişleri Bakanı oldu. 1875 ila 1895 arasında yedi dönem Yunanistan başbakanlığı görevinde bulundu. |
1910 |
Hukukçu, cumhuriyet dönemi şair ve yazarı Ziya Osman Saba (30 Mart 1910-29 Ocak 1957) dünyaya eldi. Galatasaray Lisesi’nden 1931’de mezun oldu. 1936’da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı, aynı yıl İstanbul’da askerliğini yaptı. Hukuk eğitimi sırasında bir yandan da Cumhuriyet Gazetesi muhasebe servisinde çalıştı. Yedi Meşaleciler Hareketi’nin kurucularındandır. Şair olarak ün kazanan edebiyatçı, küçük hikâye türünde de eserler verdi. Eyüp Sultan’daki aile mezarına defnedildi, ancak mezar yeri belli değildir. |
1928 |
Fransız avukat, akademisyen, senatör, Adalet Bakanı, Beşinci Cumhuriyet döneminde kurulan Anayasa Konseyinin 4 Mart 1986 – 4 Mart 1995 arasındaki başkanı Robert Badinter (30 Mart 1928, Paris – 9 Şubat 2024, Paris) dünyaya geldi. İdamın kaldırılması ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘ne bireysel başvuru hakkının tanınması için çalışmaları bulunmaktadır. Çok sayıda fahri doktorası bulunmaktadır. |
1950 |
Bursa Cezaevi’ndeki Nazım Hikmet, 8 Nisan’da açlık grevine başlama kararını ve gerekçesini ailesine bir mektupla bildirdi: “… hakkın ve hakikatın ortaya çıkması için meydana hayatımı atmaktan başka çare kalmadığına kaniim.” |
1951 |
Kırıkkale’de Kadiri tarikatı üyesi, 18’i kadın 102 kişi ayin yaptıkları gerekçesiyle yakalandı. |
1951 |
ABD’de Ethel ve Julius Rosenberg çifti, Sovyetler Birliği hesabına çalıştıkları ve ABD’nin nükleer sırlarını bu ülkeye sattıkları iddiasıyla idama mahkûm edildi. İdamlar, 1953 Haziran’ında infaz edildi. |
1952 |
Nazi işgali yillarında MK üyesi olarak yeraltındaki Yunanistan Komünist Partisi’nin (KKE) kurduğu Yunanistan Ulusal Kurtuluş Cephesi (ELAS) içinde görev üstlenen ve işgal sonrası 20 Aralık 1950’de tutuklanan Nikos Beloyannis kurşuna dizildi. |
1961 |
Fuhuşla Mücadele Tüzüğü çıkarıldı. 130 maddelik tüzükte, seks işçisi kadınlar ve genelevlerin tabi olacakları hükümler ve fuhuşla bulaşan zührevi hastalıklarla mücadele konuları düzenleniyordu. |
1963 |
22 Mart’ta sağlık nedeniyle tahliye edilen ancak daha sonra ceza erteleme kararı kaldırılan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar açlık grevine başladı. |
1971 |
Ezanın yeniden Türkçe okunması için Senato’ya yasa önerisi verildi, teklif kabul edilmedi. |
1983 |
Kan güttüğü ailenin bir gece evine gidip, kapıları ve pencereleri içten açılmayacak şekilde kapatıp, damdaki bacadan içeri gaz döküp, gaz bidonunu da içeri atıp evi yakan ve bir kadınla dört çocuğunun yanarak ölümüne sebep olan Hüseyin Üye, idam edildi. |
1983 |
12 Eylül Darbesi’nin 42. idamı: 1976 yılında para karşılığı bir kişiyi ve kaçarken kendisini yakalamaya çalışan başka bir kişiyi daha öldüren Mustafa Başaran, idam edildi. |
1987 |
Mahkemeye verdiği savunma dilekçesinde Milli Güvenlik Konseyi’ne hakaret ettiği iddiasıyla Devrimci Sol lideri Dursun Karataş’ın yargılanmasına devam edildi, duruşmaya gazeteciler alınmadı. |
1990 |
İstanbul’un Anadolu Yakası Elektrik İşletmesi AKTAŞ Firması’na devredildi. Elektrik Mühendisleri Odası, 3096 sayılı yasayla elektrik enerjisi üretimi, iletimi, dağıtımı ve satışının yerli ve yabancı sermayeye açılmasını protesto ederek, yasanın iptali için Bölge İdare Mahkemesi’ne başvuracaklarını açıkladı. |
1991 |
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Burhan Özfatura, doğudan göç edenlere İzmir’e girişte vize uygulanmasını istedi. |
1994 |
Avrupa’da Hasta Haklarının Geliştirilmesi Amsterdam Bildirgesi, 28-30 Mart 1994 tarihlerinde Amsterdam’da kabul edildi. |
1998 – |
AB, Kıbrıs ile üyelik görüşmelerine başladı. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, Türkiye’nin AB ye girmesine karşı olurken, AB ye girmenin emperyalizme köle olmak anlamına geldiğini söyledi ve ”AB, Rum kesimi ile üyelik görüşmelerine başlayarak, 34 yıllık haksızlığa son damgayı vurdu” dedi. |
2000 |
Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu’nun Kenan Evren hakkında dava açılması için düzenlediği iddianameyi Adana Cumhuriyet Başsavcısı “yetkisizlik” gerekçesiyle işleme koymadı. Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, Kayasu hakkında soruşturma başlatılması için Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’ne talimat verdi. |
2002 |
BM Güvenlik Konseyi, ateşkes sağlanması ve İsrail’in Filistin’den çıkması için çağrı yaptı. |
2003 |
Türkiye İnsan Hakları Kurumu’na (TİHAK) göre, 1990-2002 yılları arasında (saptanabilen) 14.500 işkence, 1.261 yargısız infaz, 518 gözaltında ölüm, 216 gözaltında kayıp olayı yaşandığı açıklandı. |
2005 |
İlk toplantısını İstiklal Caddesi’ndeki Nazım Kültürevi’nde yapan Barış Derneği’nin Genel Başkanlığı’nı Av. Bilgütay Hakkı Durna, Genel Sekreterliği’ni Orhan Aydın üstlendi. |
2005 |
Japonya’da törenlerde milli marşı söylemeyi reddettikleri için yargılanan 50 lise öğretmenine çeşitli cezalar verildi. |
2005 |
Kabahatler Kanunu, 5326 Kanun Numarası ile 30 Mart 2005 tarihinde kabul edildi. Resmi Gazetenin 31.03.2005 tarihli sayısında yayınlanarak 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girdi. Sonraki yıllarda kanun hükümlerinde bazı değişiklikler yapıldı. |
2006 |
Abdi İpekçi davasında Mehmet Ali Ağca ile birlikte 20 yıla kadar hapis istemiyle tutuksuz yargılanıp Almanya’ya kaçan Yalçın Özbey’in, Belçika’daki bir hırsızlık çetesiyle işbirliği yapmaktan 4 Mart’ta Brüksel’de 1 ay süreyle tedbiren tutuklandığı savcılıkça doğrulandı. |
2007 |
Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 13 Aralık 2006 tarihli ve A/RES/61/106 tarihli kararıyla kabul edildi ve 3 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye, Sözleşmeyi 30 Mart 2007 tarihinde imzaladı. |
2011 |
Mahkeme’nin “İmam’ın Ordusu”nun dağıtım ve satışını yasaklama kararı, Türkiye genelinde tüm kitabevi ve kırtasiyecilere ilanen tebliğ edildi. |
2012 |
Zorunlu eğitimi kademeli olarak 12 yıla çıkaran kanun teklifi, TBMM Genel Kurulunda yasalaştı. |
2012 |
Devrimci Sol ana davasının sanıkları, Kenan Evren’in yargılandığı 12 Eylül davasına müdahil olmak için başvuru yaptı. |
2013 |
Hükümlü ve Tutukluların Ödüllendirilmesi Hakkında Yönetmelik; ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutukluların ödüllendirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu ödüllerden yararlanmanın kapsam ve şartlarını düzenlemektedir. Yönetmelik, Resmi Gazetenin 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 nolu sayısında yayınlanarak yürürlüğe girdi. |
2015 |
Myanmar’da 16 etnik isyancı örgüt, iki yıl süren görüşmelerin ardından ateşkes için taslak metin üzerinde anlaşmaya vardı. |
