Sandık Kurulları, Oluşumu, Başkanı, Üyeler ve İtirazlar, 298 Sayılı Seçim Yasası ile belirlenmiş, sandık başında görev yapacak kurulların yetkileri tek tek sayılmış, Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkilerini Gösterir 135 sayılı Genelge ile detaylıca izah edilmiştir. Sandık Kurulları oy veren seçmen ile doğrudan muhatap olan ve oyların kullanımını birinci dereceden kontrol eden en önemli seçim kuruludur.
Sandık Kurulu dışındaki tüm kurulların düzenlenen tutanak ve evraklara göre karar vermesine yada kullanılan oyların sonuçlarına göre karar vermesine karşın sandık kurulları, oy verme işleminin başından sonuna kadar denetim ve gözetim görevini yapmakta; oy kullanmaya gelenlerin gerçek seçmenler olup olmadıklarını kontrol etmekte, sandık aşında kamu düzenini sağlamakta, oyların yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde kullanımını sağlamakta, gizli oy ilkesinin uygulamasını seçmenin birebir muhatabı olarak kontrol etmektedir.
Sandık kurullarında görev alacak kişilerin ve müşahit olarak görev yapacak vatandaşların sandık kurullarının görevlerini bilmeleri ve yasaların çizmiş olduğu sınırlar çerçevesinde görevlerini yapmaları seçimlerin güvenliği ve oylamanın demokratik olması bakımından önemlidir.
Sandık Kurulları, Oluşumu, Başkanı, Üyeler, İtirazlar ve Kurulda Olamayacak Kişiler
Sandık kurullarının oluşumu
MADDE 2- Sandık kurulu ve seyyar sandık kurulu; bir başkan, altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur ve asıl üyeleri ile toplanır (298/14-17, 21).
Sandık Kurulu Başkanının belirlenmesi
MADDE 3- İlçede görev yapan tüm kamu görevlilerinin (298 sayılı Kanunun 26. maddesinde sayılanlar hariç) listesi, mülki idare amiri tarafından yerleşim yeri adresleri esas alınmak suretiyle ilgili ilçe seçim kurulu başkanlıklarına gönderilir. İlçe seçim kurulu başkanı, bu kamu görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekme suretiyle tespit eder ve bu kişiler arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirler.
Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye; bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık eder. (298/22).
Sandık kurulu üyelikleri
MADDE 4-
İlçe seçim kurulu başkanı, seçime katılma yeterliliğine sahip ve o ilçede teşkilatı bulunan siyasi partilerden, son milletvekili genel seçiminde o ilçede en çok oy almış olan beş siyasi parti tarafından, seçim takvimi dikkate alınarak kendilerine tanınan beş günlük süre içinde bildirilen birer asıl ve birer yedek üye isimleri arasından sandık kurulu üyelerini tamamlar.
Bu yöntemle tespit edilen sandık kurulu üye sayısı beşten az olduğu takdirde, eksik kalan üyelikler; aynı şartları taşıyan diğer siyasi partilerden, aldıkları oyların büyüklük sırasına göre aynı usulle tamamlanır.
Oylarda eşitlik halinde ad çekilir.
Buna rağmen beş asıl ve beş yedek üyenin tümü belirlenemediği takdirde; seçime katılma yeterliliğine sahip ve o ilçede teşkilatı bulunan diğer siyasi partiler arasından ad çekilir. Ad çekmedeki sıraya göre, eksik üyelik sayısı kadar adı çıkan siyasi partinin, aynı usulle bildireceği kimselerle sandık kurulu üyelikleri tamamlanır.
İlçe seçim kurulu başkanı, sandık kurulunun kalan bir asıl ve bir yedek üyesini belirlemek için önce, 22 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca bildirilen listeden sandık kurulu başkanı olarak belirlenmeyenler arasından, ihtiyaç duyulan sandık kurulu üye sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekme suretiyle tespit eder ve bu kişilerden mani hali bulunmayanları sandık kurulu asıl ve yedek üyesi olarak belirler.
Üyeliklerin bu şekilde doldurulması mümkün olmazsa, eksiklikler, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından; o çevrede bulunan ve sandık kurulunda görev verilmesinde sakınca olmayan kimseler arasından tamamlanır (298/23)
Sandık kurullarında görev alamayacaklar
MADDE 5- İdare amirleri, zabıta amir ve memurları; Askeri Ceza Kanunu’nun 3. maddesinde yazılı (sivil memurlar dâhil) askeri şahıslar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ve adaylar sandık kurullarına seçilemezler (298/26).
Sandık kurullarının teşekkülüne karşı şikâyet ve itiraz
MADDE 6- Sandık kurullarının teşkiline dair şikâyet, ilçe seçim kurulu veya başkanı tarafından yapılan işlemlerin düzeltilmesi için bu işlemlerin neticesinden itibaren bu kurullara veya başkanlarına sözlü olarak veya dilekçeyle iki gün içinde (4-5 Haziran 2018 tarihleri arasında) 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 110. maddesinde gösterilenler tarafından yapılır.
Şikâyetin reddine dair kararlara karşı, 7 Haziran 2018 Perşembe günü il seçim kuruluna itiraz olunur. İl seçim kurulu 8 Haziran 2018 Cuma günü kararını kesin olarak verir.
Bu şikâyetin yapılmamış olması sandık kurulunun teşekkülüne karşı itiraza engel olmamakla birlikte; itirazın sandık kurulunun teşekkülünden itibaren yukarıda belirtilen sürede yapılması şarttır (298/119)