Fazlur Rahman Malik

Fazlur Rahman Malik, Pakistan’ın kuzeybatısında yer alan Hezâre şehrinde dindar bir ailenin çocuğu olarak, 21 Eylül 1919’da dünyaya geldi. (Ölümü: 26 Temmuz 1988)

İlk olarak, Mevlana Şehabeddin Diyûbend’ de eğitim gördü. İslam hukuku alanında çalışmalar yaptı ve âlim derecesine yükseldi. Pencap Üniversitesi Arapça bölümünden mezun oldu. 1942’de aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı.

Doktora çalışmasına 1946 yılında gittiği İngiltere’deki Oxford Üniversitesi‘nde devam etti. Bu sırada, Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî, Fârâbî, İbn Sînâ ve Gazzâlî  üzerine araştırmalar yaptı. Doktora çalışmasını, İbn-i Sina’nın en-Necât isimli yapıtının “en-Nefs” bölümü üzerine yaptı. Tez çalışması sırasında Grekçe, Latince, Fransızca ve Almanca öğrendi. Avicenna’s Psychology adlı doktora tezini 1949 yılında bitirdi ve 1952 yılında yayınlattı.

1950 yılında Durham Üniversitesi‘nde akademisyen olarak göreve başladı. Burada, İslam felsefesi ve İran medeniyeti üzerine dersler verdi.

 İngiltere’den Kanada’ya geçerek araştırmalarına ve akademisyenlik yaşamına 1958 yılında devam etti. Montreal’deki McGill Üniversitesi Institute of Islamic Studies’de İslâmî ilimler doçenti olarak 1961 yılına kadar görev yaptı.

1962’de Pakistan İslami Araştırmalar Enstitüsü’nün başına getirildi. 1968 yılına kadar devam ettirdi.

1966 yılında İslam adlı eserini yayınlaması üzerine Pakistan’da büyük bir infial meydana geldi.

İslâm felsefesindeki çalışmalarını günümüz İslâm dünyasının problemlerine uyarlamaya çalıştı.  İslâm hukukunun dinamizmini içtihadın oluşturduğunu, içtihattın bulunmadığı yerde uygulamaya yönelik İslâm hukukunun söz konusu olamayacağını savundu. 

Hakkındaki İnfaz Kararı ve Pakistan’ı Terk Edişi  

Kendisini eğitim reformuna ve içtihadın farklı bir anlayışla yeniden canlanmasına adadı. Ayrıca, akademik faaliyetlerinin yanı sıra Pakistan Devlet Başkanı Muhammed Eyüp Han’a danışmanlık yaptı. Eyüp Han’ın muhalifleri, katlini gerçekleştirene 10.000 rupi ödül vaadetti. Bu nedenle, Pakistan’ı terk ederek ABD’ye yerleşti.

1977 yılında, Türkiye’yi ilk kez ziyaret etti ve Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde halka ve din adamlarına yönelik konferanslar verdi.

İslam’ın önde gelen bir reformcusu olarak anılmakta ve tarihselci görüşleri ile bilinmektedir.  Kendisini eğitim ve din reformuna adamış, İslam dininin önde gelen reformcuları arasında yer almıştır.

Recep Tayyip Erdoğan’ın Belediye Başkanı olduğu 1997 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından “İslam ve Modernizm: Fazlurrahman Tecrübesi” konulu uluslararası sempozyum düzenlenmiştir.

1969 yılından  ölümüne kadar Chicago Üniversitesi’nde İslam düşüncesi profesörü olarak görev yapmıştır. Hukukçu, akademisyen, ilim ve fikir adamı  olarak tarihte iz bırakmıştır.

26 Temmuz 1988 tarihinde, Chicago’da yaşamını yitirmiştir.

Fazlur Rahman Malik’in; “İslam”,  “İslamî Yenilenme”, “İslam’da İhya ve Reform”, “İslam ve Modernizm(İslam ve Çağdaşlık)”, “Ana Konularıyla Kuran”, “İslam’da Nübüvvet, Felsefe ve Ehl-i Sünnet”, ” İslam Felsefesi Problemleri”, “İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp” ve “Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu” başlıklı eserleri Türkçe’ye çevrilmiştir. Hakkında birçok kitap ve makale yazılmıştır.

Eserleri:

Avicenna’s Psychology (Oxford 1952)

Prophecy in Islam: Philosophy and Orthodoxy (London 1958; Chicago 1979)

Avicenna’s de Anima (London 1959)

Islamic Methodology in History (Karachi 1965; Islamabad 1976, 1984)

Islam (London 1966; Chicago 1979)

Letters of Shaikh Ahmad Sirhindi (Karachi 1968)

The Philosophy of Mullā Ṣadrā (Albany 1975)

Major Themes of the Qur’ān (Minneapolis 1980, 1989, 1994)

Islam and Modernity: Transformation of an Intellectual Tradition (Chicago 1982)

Health and Medicine in Islamic Tradition (New York 1987)