Yapay Zeka uygulaması ChatGPT, Türkiye’nin son 100 yıldaki en önemli 100 davasını listeledi.
Erken Cumhuriyet (1920’ler–1940’lar)
-
İstiklal Mahkemeleri (1920–1927) — Yeni rejimin olağanüstü yargısı.
-
Şeyh Said İsyanı Yargılamaları (1925) — İsyan ve bölücülük suçlamaları.
-
Takrir-i Sükûn dönemi basın davaları (1925–1927) — Serbestî–güvenlik gerilimi.
-
İzmir Suikastı Davası (1926) — Atatürk’e suikast iddiası; geniş siyasal tasfiye.
-
Terakkiperver Fırka kapatma süreciyle bağlantılı davalar (1925–1926) — Siyasetin yargısallaşması.
-
TKP davaları (1920’ler) — Komünizm korkusu ve örgütlenme.
-
Nazım Hikmet/Donanma Davası (1938) — İfade özgürlüğü ve sıkıyönetim.
-
Menemen–Kubilay Davası (1930–1931) — İrtica soruşturmaları.
-
Serbest Fırka sonrası olaylar davaları (1930) — Siyasal rekabetin cezai yüzü.
-
Tan Olayı soruşturmaları (1945) — Basın özgürlüğü kırılma anı.
1950’ler–1960’lar
-
Yassıada “Anayasa İhlali” Davası (1960–1961) — Menderes–Zorlu–Polatkan.
-
Yassıada “Bebek Davası” ve diğer dosyalar — Ceza hukuku ile siyaset kesişimi.
-
6–7 Eylül Olayları soruşturmaları — Azınlık karşıtı şiddet ve cezasızlık tartışması.
-
49’lar Davası (1959) — Kürt öğrenci/düşünce yargılamaları.
-
Talat Aydemir Darbe Girişimi Davaları (1962–1963) — Ordu–siyaset ilişkisi.
-
İleri sol öğrenci davaları (1960’lar sonu) — 141–142–163 eksenli takipler.
-
TİP kapatma ve siyaset yasağı süreçleri (1960’lar) — Parti özgürlüğünün sınırları.
-
Kıbrıs bağlamlı casusluk/Devlet güvenliği dosyaları (1960’lar) — Güvenlik yargısı.
-
1960 sonrası basın davaları (Örneğin Akis/Ant) — Siyasi eleştiri alanı.
-
Sendikal eylem davaları (1960’lar) — DİSK/Türk-İş çevresinde erken içtihatlar.
12 Mart–12 Eylül Arası ve Sonrası (1970’ler–1980’ler)
-
THKO/Deniz Gezmiş Davası (1971–1972) — İdam cezaları ve politik şiddet.
-
THKP-C/Mahir Çayan Davaları (1971) — Devrimci örgüt yargılamaları.
-
1971 Muhtırası basın/dernek davaları — Sıkıyönetim yargısı.
-
DİSK Davaları (1970’ler/1980) — Sendikal haklar ceza ekseninde.
-
1 Mayıs 1977 soruşturmaları — Etkin soruşturma tartışması.
-
MHP ve Ülkücü Kuruluşlar Davası (1981–1985) — 12 Eylül’ün büyük siyasal davası.
-
Devrimci Yol/Devrimci Sol Davaları (1980’ler) — Kitle davaları.
-
12 Eylül Darbesi Davası (Evren–Şahinkaya, 2012’de açılıp 2014 hüküm) — Geç adalet tartışması.
-
Aydınlar Dilekçesi soruşturmaları (1984) — İfade–dilekçe hakkı sınırları.
-
Sıkıyönetim Devlet Güvenlik Mahkemeleri pratiği — Özel yargı düzeninin kalıcı etkisi.
1990’lar: Çatışma, Kutuplaşma, Derin Devlet Tartışmaları
-
Sivas Madımak Davası (1993–) — Toplumsal şiddet, zamanaşımı ve cezasızlık eleştirisi.
-
Başbağlar Davası (1993–) — Misilleme şiddeti ve yargı gerilimi.
-
Uğur Mumcu Suikastı Davası (1993–) — Fail/motif tartışmaları.
-
DEP/Leyla Zana ve Arkadaşları Davası (1994) — Siyaset–ifade–terör üçgeni.
-
Metin Göktepe Davası (1996–2000) — Polis şiddeti ve cezasızlıkla mücadele.
-
Susurluk Davası (1996–2002) — Devlet–mafya–siyaset bağı.
-
Manisa Gençleri İşkence Davası (1995–2000) — İşkence yasağı içtihadı.
-
Gazi Mahallesi Davası (1995–) — Etkin soruşturma yükümlülüğü tartışması.
-
Öcalan Davası (1999) — Terör suçları, adil yargılanma ve AİHM boyutu.
-
JİTEM Davaları/Faili Meçhuller (1990’lar–) — Sistematik şiddet iddiaları.
-
Hizbullah Davaları (2000’a evrilir) — Örgütlü şiddet yargılamaları.
-
Refah Partisi Kapatma (AYM, 1998) — Laiklik ve parti özgürlüğü.
-
Fazilet Partisi Kapatma (AYM, 2001) — Siyasal alanın yeniden dizaynı.
-
HADEP Kapatma (AYM, 2003) — Kürt siyaseti ve parti kapatma pratiği.
-
Sivas davası ek dosyaları/1990’lar faili meçhulleri — Tutarlılık ve zamanaşımı.
-
Musa Anter Davası (1992 cinayet, dosya yıllarca) — Derin yapı iddiaları.
-
Temel haklar alanında AİHM’e giden dalga (Aksoy/Loizidou, 1996) — Türkiye aleyhine içtihat eşiği.
-
“301”e giden yolun öncülleri — İfade/ulusal kimlik davaları.
-
Sendikal hak ihlalleri davaları — AİHM ve iç hukuk etkileşimi.
-
Faili meçhul köy boşaltmaları/işkence dosyaları — AİHM’de sistematik ihlal bulguları.
2000’ler: Dönüşüm, “Derin Devlet” ve Kumpas Tartışmaları
-
Hrant Dink Cinayeti Davası (2007–) — İfade özgürlüğü, nefret, kamu görevi sorumluluğu.
-
Malatya Zirve Yayınevi Davası (2007–2022) — Nefret/örgütlü yapı iddiaları.
-
Rahip Santoro Davası (2006) — Dinsel nefret ve koruma sorumluluğu.
-
Danıştay Saldırısı Davası (2006–) — Laiklik hedefli saldırı iddiaları.
-
Ergenekon Davası (2008–2016) — Büyük “derin devlet” dosyası, FETÖ kumpası tespiti.
-
Balyoz Davası (2010–2015) — Dijital delil tartışması, iade-i muhakeme.
-
OdaTV Davası (2011–2016) — Basına kumpas, FETÖ rolü.
-
KCK Davaları (2009–) — Toplu yargılama ve adil yargılanma eleştirileri.
-
Poyrazköy/Kafes Eylem Planı (2009–2015) — Delil güvenilirliği sorunu.
-
İzmir Askeri Casusluk (2013) — Dijital delille kurgu iddiaları.
-
Deniz Feneri e.V. Davası (2008–2011) — Siyasi yansımaları güçlü yolsuzluk dosyası.
-
Orhan Pamuk 301 Davası (2005–2006) — İfade özgürlüğü/“Türklüğü aşağılamak” tartışması.
-
Hrant Dink 301 Süreçleri — 301’in en sembolik dosyası.
-
Temizöz ve Cizre JİTEM Davası (2009–2015) — 90’lar hesaplaşması.
-
Şemdinli Davası (2005–2016) — Asker–yargı yetki çekişmesi.
-
Fenerbahçe Şike Davası (2011–) — Spor yargısı ve kumpas tartışması.
-
Parti finansmanı–siyasi etik dosyaları — Yerleşmeyen içtihat alanı.
-
AİHM: Loizidou, Aksoy, İpek vb. içtihatların uygulanması — İhlal–yeniden yargılama ilişkisi.
-
367 Kararı ve yargının siyasette rolü (2007) — (dava/karar ekosistemi).
-
Haksız Tahrik–Namus cinayetleri içtihadı — Toplumsal cinsiyet adaleti tartışmaları.
2010’lar–2020’ler: Yeni Sistem, Toplumsal Felaketler, Büyük Siyasi Davalar
-
Gezi Parkı Davası (2013–2022/—) — Toplumsal hareket–ceza hukuku.
-
Osman Kavala Davası (2017–) — AİHM kararına rağmen tutma tartışması.
-
17–25 Aralık Soruşturmaları (2013) — Yolsuzluk–yargı bağı.
-
MİT TIR’ları Davası / Can Dündar (2014–) — Devlet sırrı–basın özgürlüğü.
-
15 Temmuz Darbe Davaları (2016–) — Kitle yargılamaları ve adil yargılanma ölçütleri.
-
ByLock/Ankesör Davaları — Dijital delil standardı tartışması.
-
Tahşiye Kumpası Davası — FETÖ yargı mühendisliği.
-
Selam-Tevhid/Kudüs Ordusu Kumpası — Usulsüz dinleme–delil üretimi.
-
Barış Akademisyenleri Davaları (2016–2019) — AYM’nin ifade özgürlüğü içtihadı.
-
Wikipedia Erişim Yasağı/AYM Kararı (2019) — İnternet özgürlüğünde dönüm.
-
HDP Kapatma Davası (AYM, 2021–) — Parti kapatma pratiğinin dönüşü.
-
Selahattin Demirtaş Davaları (2016–) — AİHM Büyük Daire içtihatları.
-
Canan Kaftancıoğlu Davası (2019–2022) — Siyasi ifade/geriye yürütme tartışmaları.
-
Ekrem İmamoğlu Davası (2019– ) — Seçim–yargı–siyaset kesişimi.
-
Enis Berberoğlu/AYM Hak İhlali (2020) — Yasama dokunulmazlığı içtihadı.
-
Can Atalay/AYM–Yargıtay Krizi (2023–2024) — Anayasal organlar arası çatışma.
-
Boğaziçi Davaları (2021–) — Üniversite özerkliği–toplanma özgürlüğü.
-
Emekli amiraller Montrö Davası (2021–2022) — Bildiri–ifade–vesayet tartışması.
-
Soma Maden Faciası Davası (2014–2024) — Kurumsal sorumluluk ve yaptırım.
-
Ermenek Maden Davası (2014–) — İş sağlığı ve güvenliği içtihadı.
-
Çorlu Tren Faciası Davası (2018–2024) — Altyapı güvenliği–ceza sorumluluğu.
-
Aladağ Yurt Yangını Davası (2016–2020) — Çocukların korunması–idarenin rolü.
-
Hava Harp Okulu Öğrencileri Davaları (2016–) — Toplu yargılama/fer’î faillik.
-
FETÖ Medya Davaları (Altan/Ilíçak vb., 2016–2021) — İfade/silahlı örgüt kriteri.
-
Kobani Davası (2020–2024) — Siyasi sorumluluk–toplumsal olay ilişkisi.
-
Mavi Marmara Davası (2010–) — Evrensel yargı/uluslararası hukuk tartışması.
-
TCK 299 (Cumhurbaşkanına hakaret) emsal dosyaları — Suç tipinin sınırları.
-
Çiftlik Bank Davası (2021–2024) — Finansal dolandırıcılık–toplu mağduriyet.
-
Thodex Davası (2023) — Kripto varlık yargılamalarının ilk örnekleri.
-
Sosyal medya erişim engelleri/5651 AYM içtihadı — Dijital haklar ekseninde dönüşüm.