12 Eylül – Hukuk Takvimi
| 1880 | Ahmet Arifi Paşa’nın Danıştay’daki(Şura-yı Devlet) görevi sona erdi. Yerine Server Paşa geldi. |
| 1894 |
Japon hukukçu, devrimci ve siyasetçi Kyūichi Tokuda dnyaya geldi. (Doğumu: 12 Eylül 1894, Öümü: 14 Ekim 1953) Japonya Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. Avukat olarak mesleğe başladı. 1920 yılında Japonya’da faaliyet gösteren Sosyalist Birlik örgütüne girdi. 1922 yılında o dönemde yasadışı ilan edilmiş olan Japon Komünist Partisine üye oldu. 1928 yılında seçim dönemindeki faaliyetlerinden ötürü Fukuoka bölgesinde tutuklandı. II. Dünya Savaşı dönemini hapiste geçirdi 10 Ekim 1945 günü diğer komünistlerle beraber salıverildi. Temsilciler Meclisi üyeliği görevinde bulundu. Japon Komünist Partisinin liderliğini yürüttü. Savaş sonrası hazırlanan Yeni Japon Anayasası döneminde komünistlere yönelik baskılar artınca 1953’te Çin’e gitmek zorunda kaldı. Hastalanarak 14 Ekim 1953’te, Pekin’de yaşamını yitirdi. |
| 1918 | Ceza Hukukunun duayenlerinden Prof. Dr. Sahir Erman, 12 Eylül 1918 tarihinde İstanbul’un Şişli ilçesine bağlı Osmanbey’de doğdu. |
| 1919 |
12 Eylül 1919 günü Padişah Mehmet Vahideddin, İngiltere ile manda anlaşmasını tasdik etti. Şuray-ı Saltanat, İngiliz mandasını 26 Mayıs 1919’da kabul etmişti. |
| 1928 |
Türkiye – İsviçre Tarafsızlık Antlaşması, “Türkiye Cumhuriyeti ile İsviçre Hükümeti arasında imza edilen uzlaşma ve adlî tesviye ve tahkim muahedenamesi” adıyla 12 Eylül 1928 tarihinde Ankara’da imzalandı. Antlaşma, Adli Yardımlaşma ve Yabancı Belge ve Kararların Geçerliliği-Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçı Yollarla Çözümünü amaçlamakta olup 25.05.1929 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş ve 01 Haziran 1929 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak onay belgelerinin Bern’de teati edildiği tarih olan 07 Ağustos 1930 tarihinde yürürlüğe girmiştir. |
| 1931 |
Cumhuriyet tarihinde TBMM kararıyla idam edilen ilk kadın olarak tarihe geçen Isparta’nın Sütçüler ilçesine bağlı Darıbükü köyünden Hasan Kızı Fatmana’nın ölüm fermanı 12 Eylül 1931 tarihinde verildi. İdam kararının TBMM tarafından onaylanması üzerine hakkındaki karar 9 Aralık 1931 Tarih ve 1931 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı. Isparta Ağır Cezaevi’ne konulan Fatmana Demir, idamla yargılandığı davanın ardından 14 Aralık 1931 günü halkın gözü önünde cezaevi yakınında bulunan Tuzpazarı’nda asıldı. Hikayesi, Dar Ağacına Takılan Düşler adlı belgesele konu oldu. |
| 1937 | Dersim İsyanı’nın lideri Seyit Rıza teslim oldu. Seyit Rıza, yargılama sonucu 15 Kasım’da idam edildi. |
| 1943 |
Almanlar Benito Mussolini’yi hapishaneden kaçırdı. Mussolini, Hitler’e bağlı Alman komandoları tarafından Gran Sasso’da tutuklu bulunduğu otelden kurtarıldı ve uçakla Viyana’ya getirildi. |
| 1946 | İslam Koruma Partisi 12 Eylül 1946 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. |
| 1947 | Türkiye – Irak Dostluk Antlaşması, Ek Protokolleri ve Ek Sözleşmeler, “Türkiye ile Irak arasında Posta, Telgraf ve Telefon Protokolü”, “Suçluların Geri Verilmesi Sözleşmesi, Hukuk, Ceza ve Ticaret işlerine ilişikli Adli Yardım Sözleşmesi ve ekleri”, “Dicle, Fırat ve Kolları Sularının Düzene Konması Protokolü”, Türkiye-Irak Kültür Antlaşması” ve “Güvenlik İşlerinde Karşılıklı Yardımlaşma Protokolü” 12 Eylül 1947 tarihinde resmi gazetede yayınlandı. |
| 1956 | 6-7 Eylül vahşeti ile ilgili davalar başladı. |
| 1963 | Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık antlaşması imzalandı. 12 Eylül 1963 tarihinde toplanan tam yetkili temsilciler tarafından Ankara’da imzalanan Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu Arasında Ortaklığa İlişkin Ankara Antlaşması‘na Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı sıfatıyla Feridun Cemal Erkin imza attı. toplanan tam yetkili temsilciler tarafından Ankara’da imzalanmıştır. Avrupa Topluluğu Bakanlar Konseyi, Türkiye’nin yapmış olduğu üyelik başvurusunu kabul etmiş, üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olmak üzere bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiş, Anlaşma 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanmış ve 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Antlaşmanın nihai amacı Türkiye’nin Avrupa Topluluğuna tam üye olmasıdır. |
| 1969 | Kanlı Pazar, Konya ve Kayseri olaylarındaki dinci-milliyetçi saldırıları öven bildiriler yayınlayan, Genel Merkezi Konya’da bulunan “Mücadele Birliği” yöneticilerinin yargılanmasına Konya’da başlandı. Savcı Yardımcısı Doğan Öz, Mücadele Birliği’nin kapatılmasını istedi. |
| 1973 | DİSK, 14 Ekim’de yapılacak genel seçimlerde CHP’yi destekleme kararı aldı. DİSK’in bu çağrısı nedeniyle İstanbul Cumhuriyet Savcılığı’nca soruşturma açıldı. |
| 1975 | Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, Kıbrıs konusunda Türkiye aleyhine karar verdi. |
| 1977 | Güney Afrika Cumhuriyeti’nde ırk ayrımına karşı mücadele eden halk önderi, Siyah Bilinç Hareketi’nin kurucusu. Steve Bantu Biko gözaltında iken öldürüldü. (Doğumu: 18 Aralık 1946, King Williams Town, Güney Afrika Cumhuriyeti – Ölümü: 12 Eylül 1977, Pretoria, Güney Afrika Cumhuriyeti), Biko, 16 Haziran 1976’da, Soweto’da ırk ayrımına karşı protesto gösterisi düzenleyen 700 ortaokul ve lise öğrencisinin ırkçı beyaz rejim tarafından katledilmesinden sonra, çeşitli protesto gösterileri düzenledi. Rejimin hedefi hâline geldi. 18 Ağustos 1977’de bir polis kontrol noktasında gözaltına alındı. Gözaltında başına ağır darbeler aldı ve bir gün boyunca zincirlenerek hücreye kapatıldı. Çıplak bir şekilde bir kamyon kasasına konarak 1200 km uzaklıktaki Pretoria’ya götürüldü. Pretoria cezaevine ulaştıktan kısa bir süre sonra 12 Eylül 1977’de hayatını kaybetti. Polis ölüm nedenini, uzamış açlık grevi olarak açıkladı. Hiçbir polis hakkında soruşturma açılmadı, Biko’nun kafasındaki yaraların intihar girişimi sonucu oluştuğu ileri sürüldü. |
| 1980 | 12 Eylül Darbesi: Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanı’ndan oluşan Millî Güvenlik Konseyinin liderliğinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından emir komuta zincirine uyularak yönetime el koyuldu. Anayasa ilga edildi. TBMM ve Cumhuriyet Senatosu dağıtıldı. Siyasi partiler kapatıldı. |
| 1980 | Hukukçu ve yazar Haluk İnanıcı, 12 Eylül 1980 darbe döneminde üsteğmen rütbesinde iken 12 Eylül 1980 askerî darbe sürecinde darbe karşıtı subay olması nedeniyle TSK’dan ihraç edildi. |
| 1981 | Buca Cezaevi’ndeki baskılara karşı 233 mahpus, darbenin birinci yıldönümünde, 12 Eylül 1981’de Milli Güvenlik Konseyi’ne hitaben avukatları ile toplu dilekçe verdi.
Dilekçe veren 233 mahpus hakkında dava açıldı, 34’ü 6 ay-2 yıl arası hapse mahkum oldu. Askeri Mahkeme, 34 mahpusun verdiği dilekçelerde ”Konsey’e hakaret ettikleri” kanaatine vardı. |
| 1982 | Yeni Anayasa tasarısının görüşüldüğü Danışma Meclisi’nde verilen önerge ile 167.maddeki “Çağdaş” sözcüğü metinden çıkarıldı. |
| 1983 | Cumhurbaşkanı Kenan Evren: “Dünyanın hiçbir ülkesinde bizdeki gibi yumuşak bir askeri idarenin sürdürüldüğü görülmemiştir”. |
| 1985 | Askeri Yargıtay’da bozulup yeniden görülen İlhan Erdost davasında Askeri Mahkeme, astsubay Şükrü Bağ’ı “kastı olmaksızın müessir fiil ile ölüme göz yumduğu” gerekçesiyle yeniden 10 yıl 8 ay ağır hapis cezasına çarptırdı. |
| 1987 | Metris Askeri Cezaevi yönetimi tutuklu ve mahkumların isteklerini kabul etti; 63 siyasi tutuklu 30 gündür sürdürdükleri açlık grevine son verdi. |
| 1989 | İzmir Fuarı’ndaki konserinde “izleyicilerin sol ellerini havaya kaldırtıp ideolojik konuşma yapmak suretiyle tahrik ettiği” gerekçesiyle Ahmet Kaya hakkında soruşturma açıldı. |
| 1990 | Soğuk savaşın sona ermesi sonrasında, Almanya konusundaki Nihai Çözüm Antlaşması 12 Eylül 1990 tarihinde Moskova’da imzalandı. |
| 1992 | Peru’da Maocu gerilla örgütü “Aydınlık Yol”un lideri Abimael Guzman ve 9 yönetici, 12 Eylül 1992 günü hükümet kuvvetleri tarafından Lima’da, bir bale okuluna yapılan baskında, Merkez Komite toplantısı sırasında yakalandı.
Eski felsefe profesörü Guzman 1971’de Peru Komünist Partisi’nden ayrılan bir grupla birlikte Aydınlık Yol’u kurmuştu. 17 Mayıs 1980 tarihinden itibaren hükûmete karşı silahlı mücadele başlattığı için Peru hükûmeti tarafından terörizm ve vatana ihanet suçlarından aranıyordu. |
| 1993 | Ormaniçi köylülerinin bireysel başvuruları Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nca incelemeye alındı, Komisyon Türk hükümetinden (DYP-SHP koalisyonu) savunma yapmasını istedi. Avukat Tahir Elçi, Şubat’ta evleri yakılan köylülerin hala çadırlarda yaşadığını söyledi. |
| 1997 | “Susurluk davası” sanığı İbrahim Şahin ile 2 özel tim mensubu ve “köstebek davası” sanığı Bülent Orakoğlu tahliye edildi. “Cürüm işlemek amacıyla teşekkül oluşturmak” suçundan dava açılan 8’i özel timci 11 sanığın yargılandığı davanın 3.oturumunda, tutuklu 6 sanığın tahliyesine karar verildi. Metris’ten tahliye edilen İbrahim Şahin ve 2 özel timciyi karşılayan ülkücüler kurban kesti |
| 1997 | Mülkiye müfettişleri, Batman Valiliği’ne silah ithalatı için verilen 165 milyar liranın 92 milyar 455 milyonun kayıp olduğunu belirledi ve eski Batman Valisi Salih Sarman’ın 13 ayrı suçtan yargılanmasını istedi. |
| 2000 | Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin, uluslararası terörizme karşı mücadeleye ilişkin 12 Eylül 2001 tarihli Deklarasyonunu (Declaration of the Committee of Ministers on the fight against international terrorism) yayınlandı. |
| 2002 | Yunanistan’da Angeliki Sotiropulu, 17 Kasım örgütünün silah dolu hücre evlerinde parmak izine rastlandığı gerekçesiyle tutuklandı. |
| 2023 | Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) İran’a gizli nükleer silah programı yürütmediğini kanıtlamak için 31 Ekim’e dek süre tanıdı. Uranyum zenginleştirme denemelerini askıya almasını istedi. |
| 2023 | BM Güvenlik Konseyi, Libya’ya 11 yıldır uygulanan ambargoyu ABD ve Fransa’nın katılmadığı toplantıda 13 oyla kaldırdı |
| 2005 | Tüpraş’ın yüzde 51 hissesini özelleştirmek için açılan ihaleyi 10. turda 4 milyon 140 milyon dolara Koç-Shell konsorsiyumu kazandı. 2003’de gerçekleşen ilk özelleştirme ihalesinde Tatneft-Zorlu Grubuna satışını açtığı davayla iptal ettiren Petrol-İş Sendikası bu ihale için de dava açacağını açıkladı. |
| 2006 | Irak’ta devrik lider Saddam Hüseyin yargılandığı Enfal davasında “Kürt militanlar yönetime karşı ayaklandı. Ayaklanma patlak verip de ordunun müdahale etmediği bir ülke var mı?” diye savunma yaptı. Irak’ta 1987-1988’de 182 bin Kürt Saddam güçlerince katledilmişti. |
| 2010 | Anayasa’nın 146 ila 149. maddelerinde değişiklik getiren 7/5/2010 tarih ve 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında halk oylaması yapıldı. Sandıktan ‘evet’ kararı çıktı. Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, görev ve yetkileri yeniden düzenlendi. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu açıldı. |
| 2017 | Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rus yapımı S-400 füze savunma sisteminin satın alınması konusunda imzaların atıldığını ve Türkiye’nin kaparo ödemesini Moskova’ya gönderdiğini açıkladı. |
| 2017 | Irak Meclisi, yaptığı oylamada Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül’de gerçekleştireceği “bağımsızlık referandumunu” reddetti. |
| 2019 | Çağlayan Adliyesi’ nde başlayan, Anadolu’yu dolaşan Adalet Nöbeti’nin 86. sı 12 Eylül 2019 Perşembe günü Kocaeli Barosu’nun ev sahipliğinde, Kocaeli Adliyesi önünde tutuldu. |
| 2024 | Hulusi Akar, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e “kişilik haklarına saldırıda bulunduğu” gerekçesiyle 100 bin liralık manevi tazminat davası açtı. |
| 2024 | Tekirdağ’ın Malkara ilçesinde fenalaşarak hastanede yoğun bakıma alınan 2 yaşındaki Sıla Y.’nin cinsel istismara uğradığının belirlenmesi üzerine olayla ilgili soruşturma kapsamında bebeğin annesi dahil 3 kişi tutuklandı. |
| 2024 |
Küçükçekmece Adliyesi’nin önünde iki grup arasında tartışma yaşandı. Grup içinde bulunan Y.K., yanında bulunan silahla ateş etmeye başladı. Olay sonrası kaçmaya çalışan Y.K. ekipler tarafından gözaltına alındı. |
| 2024 |
Kartal’daki Anadolu Adalet Sarayı önünde hafif ticari aracını ateşe veren U.G. “kasten yangın çıkarma’ ve ‘mala zarar verme’ suçlarından tutuklanma talebiyle çıkarıldığı nöbetçi sulh ceza hakimliği tarafından tutuklanarak cezaevine gönderildi. |
| 2024 |
Adana’da, kendisinden uyuşturucu parası istediğini iddia ettiği kızını bıçaklayarak öldürdüğü iddia edilen sanık babanın yargılanmasına Adana 13’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Sanık, “Kızım kendi kendini bıçakladı” dedi. |
| 2024 |
Adana’da 7 aylık hamile eşi Hatice Demir’i boğarak öldüren E.D.’nin Adana 3’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istemiyle tutuklu yargılandığı davaya devam edildi. Hamile eşini boğarak öldürüp ‘bana muska yazılmış’ diyen sanığın akıl sağlığı yerinde çıktı. |
| 2024 |
Can güvenliğinden duyduğu endişe nedeniyle evinin önüne barikat kuran Dilek Acu’nun İstanbul 20. Asliye Ceza Mahkemesi’nde devam eden davasında savcı, sanık A.Ç.’nin 4 suçtan toplamda 10 yıl 3 aya kadar hapisle cezalandırılmasını istedi. Dilek Acu, mahkemeden, 6284 sayılı kanunun uygulanmasını talep etti. |
