Caracalla Fermanı(Constitutio Antoniniana), Antoninus Anayasası olarak da bilinmektedir ve 212 yılında İmparator Caracalla tarafından ilan edilmiştir. Caracalla Fermanı, Roma Hukukunun gelişimi bakımından büyük önem arz etmektedir.
Caracalla fermanı, imparatorluğun her özgür insanına, kendi sitesinin verdiği haklar saklı kalarak, roma vatandaşlığı hakkını tanımıştır. Ferman sayesinde Roma toplumu, birbiriyle eşit ve imparatorun uyruğu olan kişilerden oluşmuştur. MS 212’den önce, çoğunlukla sadece İtalya’da yaşayanlar Roma vatandaşlığına sahip iken ferman ile Roma kolonilerinde ve eyaletlerde yaşayan Romalılar veya onların soyundan gelenler ile İmparatorluğun çeşitli kentlerinde yaşayanlara vatandaşlık verilmiştir.
Roma imparatoru Marcus Aurelius Severus Antoninus Augustus (takma adıyla Caracalla) (M.S. 198-217) tarafından yayımlanan Constitutio Antoniniana’yla, “dediticii” (Romalı generaller tarafından Cermanya’nın sınır bölgelerine yerleştirilmiş mağlup Barbarlar) hariç olmak üzere, İmparatorluk sınırları dâhilinde yaşan tüm özgür bireylere Roma vatandaşlığı bahşedilmiştir. Roma vatandaşlığının genişletilmesinin nedeni bir yandan gelirleri ve vergiye tabi insan sayısını artırmak olarak değerlendirilmiştir.
Roma’nın egemenliği genişledikçe imparatorluk sınırları içinde kalan Roma dışındaki bölgelerde yaşayanlara da yasal vatandaşlık statüsü verilmesi eğilimi güçlenmiştir. Böylelikle asırlara dayanan “civis” (Roma yurttaşı) ile “peregrinus” (Roma yurttaşı olmayan ve Roma vilayetlerinde yaşayan hür kişiler) arasındaki ayrım tüm özgür bireylerin tam hukuki eşitliği lehine kaldırılmıştır.
Antoninus Anayasası olarak bilinen ferman(Constitutio Antoniniana) vilayet elitlerine Roma vatandaşlığı verilmesi yönünde Augustus’tan (M.Ö. 27-M.S. 14) beri devam eden bir süreci tamamlamıştır. Romalı hukukçu Ulpianus Digesta’da şöyle demektedir “Roma dünyasındaki bütün insanlar İmparator Antoninus Caracalla’nın fermanı ile Roma vatandaşı yapıldı.”
