Dünya Basın Özgürlüğü Günü

Dünya Basın Özgürlüğü Günü, Birleşmiş Milletler tarafından 20 Aralık 1993 tarihinde New York’ta alınan 48/432 sayılı karar doğrultusunda, 1994 yılından itibaren kutlanmaktadır. 3 Mayıs günü, Özgür Basın Günü, Dünya Basın Günü ya da Dünya Basın Özgürlüğü Günü olarak bilinmektedir.  Özgür basın, bir milletin vicdanıdır ve iyi yönetim sağlamanın en önemli araçlarındandır. 3 Mayıs, basın özgürlüğünün faydalarını aktarmaya yönelik bir çağrı günüdür.

Uluslararası Özgür Basın Günü’nün Çerçevesi 

• Basın özgürlüğünün temel ilkelerini hatırlatmak;
• Dünya genelinde basın özgürlüğünün durumunu değerlendirmek;
• Medyanın bağımsızlığına yönelik saldırılara karşı tedbirler geliştirmek;
• Görevi başında iken hayatını kaybeden gazetecileri anmak

Özgür Basının Önemi

• Bağımsız, çoğulcu ve rekabetçi basın çağdaş demokrasinin ön koşuludur.
• Özgürlük ve Özgür Basın herkesi ilgilendiriyor. Bir toplum içinde yaşayan ve özgür basından yararlanan herkes basının özgürlüğüne ihtiyaç duyar.
• Basın özgürlüğünün eksik olmadığı ülkeler sağlam ulus ve iyi bir yönetimi daha kolay yaratır.
• Özgür basın yolsuzlukları ifşa eder, insanlara bağımsız ve rekabetçi bir yaşam sağlar.
• Özgü basın, hükümetlere zengin bir politika yelpazesi sunar.
• Basın özgürlüğü, hür yurttaşların adil bir ülkede yaşamasına hizmet eder.
• özgür Basın, kamu otoritelerinin sorumlulukları konusunda duyarlılık yaratır ve toplumsal bilinci yükseltir.

Windhoek Bildirgesi ve RSF’nin Periyodik Endeksleri

Özgür basın Günü, 3 Mayıs 1991’de, ilan edilen ve özgür basın ilkelerini içeren Windhoek Bildirgesinin yıl dönümüdür. Bildirge, Namibya’nın Windhoek kentinde düzenlenen Bağımsız ve Çoğulcu Bir Afrika Basınını Teşvik Konferansında kabul edilmiştir.

1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi‘nin 19. Maddesi’nde güvence altına alınan ifade özgürlüğü hakkına saygı gösterme ve bu hakkı savunma görevlerini hatırlatmaktadır.  Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Örgütü tarafından her yıl Dünya Basın Özgürlüğü endeksi yayınlanmaktadır. RSF’nin, açıkladığı endekse göre Türkiye, 2018 yılı itibariyle 180 ülke içerisinde 157’nci sırada iken 2020 yılı basın özgürlüğü endeksinde ise 180 ülke arasında 154’üncü sırada yer almıştır. 2025 yılında ise Türkiye, 159. sırada gösterilmiştir.

UNESCO ve Dünya Basın Özgürlüğü Günü

3 Mayıs, basın özgürlüğünün önemine ilişkin farkındalığı artırmak ve hükümetlere Sözleşme’de yer alan ifade özgürlüğü hakkına saygı duyma ve bu hakkı destekleme görevlerini hatırlatma günüdür. UNESCO, her yıl medya mensuplarını, basın örgütlerini ve BM’nin ilgili birimlerini bir araya getirerek basın özgürlüğünün dünya çapındaki durumunu değerlendirmek ve yaşanan zorlukları ele almak için konferanslar düzenlemekte ve Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü kutlamaktadır. Konferanslarda her yıl yeni bir tema belirlenmekte ve bu çerçevede etkinlikler düzenlenmektedir. 2025 yılı küresel anma etkinliklerinin ana teması, “Cesur Yeni Dünyada Habercilik – Yapay Zekanın Basın Özgürlüğü ve Medya Üzerindeki Etkisi” olarak belirlenmiştir.