Hukuk Nosyonu

Hukuk Nosyonu, hukukun evrensel ilke ve esaslarından hiçbirini ihmal etmeksizin, bilimsel disipline ve sistematik düşünce bütünlüğüne dayanarak hedeflenen adaleti temine yarayan düşünme biçimidir.

Nosyon Kavramı 

Nosyon, Latin kökenli bir “notio” sözcüğünden türetilmiştir. Latin kökenli dillerde bulunan, Türkçe’ye Fransızca “notion” sözcüğünden geçen, Türk Dil Kurumuna göre “kavram” anlamına gelen sözcüktür.

Nosyon, bir konu ya da şey hakkında, gerekli bilgi ve formasyona sahip olmayı ifade etmektedir. Mefhum, bir konu hakkında temel bilgi, zihinde oluşan genel fikir, bir düşüncenin zihindeki soyut ve genel tasarımı, yalın ve genel bir tasavvur şeklinde tanımlanmaktadır. Üzerinde fikir yürütülen konu ve olaylar hakkında bilinç düzeyinde önceden oluşmuş genel kanaatlerin dışsal faktörlerden etkilenmeksizin tekrarlanması veya realiteye ilişkin olarak genel bir düşünce konseptinin ortaya konulabilmesi olarak da tanımlanabilir.

Hukuk Nosyonu

Hukuk Nosyonu Bilimsel disipline ve sistematik düşünce bütünlüğüne dayanarak hedeflenen adaleti temine yarayan düşünme yetisidir. Nosyon sahibi bir hukukçu hukukun evrensel ilke ve esaslarından hiçbirini ihmal etmemelidir.

Hukukun gayesi olan düzen ve adalete ulaşmak, hukukun üstünlüğüne kavuşmak nosyon sahibi olmayan hukukçu ile mümkün olmayacaktır. Hukuk ve adalet kavramına dair bütüncül bir farkındalık sahibi olan hukukçu, kavram hiyerarşisini bozmadan ve nihai hedef olarak adaleti hedefleyen bir yaklaşıma sahip olmalıdır. Nosyon sahibi hukukçu, adalet teorisini sağlam bir temele dayandırmakta, realitede meydana gelen olayları analitik metot ile doğru bir şekilde tespit ederek sebep ve sonuçları ile birlikte analize tabi tutmakta, muhakeme yoluyla hukuki problemlere çözüm bulmaktadır.

Hukuk nosyonunun kaynağı ve temeli, hukukun evrensel ilke ve prensipleridir. Hukukun evrensel ilkelerini kavrayarak birbiri ile irtibatını bilimsel olarak kurmak ve somut olaya uygulayabilme yetisine sahip olmak bu nosyonun temelidir. Genel bir mantık dizini ve kavram hiyerarşisi kullanmak ise hukuk nosyonunun doğal bir parçasıdır.

Hukuk Felsefesi – Adnan Güriz

Hukuk nosyonu, hukukun ve meydana gelen problemlerin özünü kavrayarak onu teşhis etmek, bilimsel analiz ve muhakeme yeteneğini kullanmaktır. Temel matematik, mantık, sosyoloji, felsefe, ekonomi ve gramer bilgisi hukuk nosyonun temel dayanaklarıdır. Kanun bilgisi ve mevzuat takibi bu nosyonun tamamlayıcısı mahiyetindedir. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi ile tahkim edilmesi gereken hukuk nosyonuna aykırı biçimde yorumlanan kanun, mevzuat, içtihat ve uygulamalar adalete erişim için yeterli olmayacaktır.

Roma Hukukundan günümüze kadar gelen bazı ilkeler

Omnes homines aequales sunt (Bütün insanlar eşittir)

Nullum crimen, nulla poena sine lege (Kanunsuz suç, kanunsuz ceza olmaz)

Actori incumbit onus probandi (İspat yükü davacıya aittir)

In dubio pro reo (Şüpheden sanık yararlanır)

İnfinita aestimatio est libertatis (Özgürlüğün değeri sonsuzdur)

Iustitiae dilatio est quaedem negatio (Geciken adalet onun reddi demektir)

Leges ab omnibus intellegi debent (Kanunlar herkes tarafından anlaşılabilir olmalıdır)

Litorum usus publicus est (Kıyılar herkes tarafından kullanılabilir)

Ne bis in idem crimen iudicetur (Aynı suça iki defa mahkûmiyet kararı verilemez)

Nihil iniquis venali iustitia (Satın alınabilen adaletten daha kötü bir şey olamaz)

Non servata forma corruit actus (Şekle uyulmamışsa muamele yıkılır)

Poena corporalis maior qualibet poena pecuniaria (Bedeni ceza her türlü para cezasından daha ağırdır)

Quilibet praesumitur bonus, usque dum probetur contrarium (Aksi kanıtlanıncaya kadar bir kimsenin iyi niyetli olduğu karinedir)

Hukukun Evrensel İlkeleri