5 Kasım – Hukuk Takvimi

“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 308 nolu “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, hukuku hâkimiyet ve hükümraninin mümessili hakikisi olduğuna dair” kararın ardından 5 Kasım’da Ankara hükumetinin İstanbul’daki temsilcisi Refet Paşa (Bele); tüm bakanlık müsteşarlarını Divanyolu’ndaki Şark Mahfilinde toplayarak her türlü faaliyete son vermelerini tebliğ etti.

Ankara Adliye Hukuk Mektebi, Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt’un girişimiyle kuruldu ve 5 Kasım 1925 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk tarafından açıldı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin temellerini atıldı. Atatürk, Hukuk Mektebinin kurulmasını, Hukuk Devriminin başlangıcı olarak görmüş; Ankara Adliye Hukuk Mektebi, Cumhuriyetin ilk yüksek öğretim kurumu olmuş, eğitimin başlamasıyla “profesör“ unvanı Türk yüksek öğretim tarihinde ilk defa kullanılmıştır.

İtalyan hukukçu ve siyasetçi, Luigi Facta yaşamını yitirdi. (Doğumu: 16 Kasım 1861) Turin Üniversitesinde hukuk okudu.  Koalisyon kabinesinde adalet ve içişleri bakanlıklarının müsteşarlığını yaptı. 1910’dan 1914’e ve 1920’den 1921’e kadar İtalya Maliye Bakanı olarak görev yaptı. 1922’de Başbakan olarak atandı. Genel nüfus Facta’nın Mussolini’yi ve Faşizmin yükselişini durdurmada  aktif bir rol üstlenemeyecek kadar zayıf ve Kral’a sadık olduğuna inanıyordu.

• İtalyan hukukçu ve siyasetçi, Luigi Facta yaşamını yitirdi. (Doğumu: 16 Kasım 1861) Turin Üniversitesinde hukuk okudu. Adalet ve içişleri bakanlıklarında müsteşarlık yaptı. 1910’dan 1914’e ve 1920’den 1921’e kadar İtalya Maliye Bakanlığını yürüttü. 1922’de Başbakan olarak atandı. 
• İran-Türkiye Dostluk Antlaşması 5 Kasım 1932 tarihinde imzalandı.

Paris toplantısı yapıldı. Avrupa Konseyi üyesi devletlerin kendi aralarında kültür anlaşmaları akdetmelerine ilişkin tavsiye kararı alındı. 

Askeri Yargıtay, Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) yöneticileri hakkındaki 5 ile 8 yıl arasındaki hapis cezalarını onayladı.

Ankara’daki Devrimci Yol Davası’ında ‘Politik tutuklulara özgürlük, Genel Af ve Dev-Yol’ pankartları açarak slogan attıkları için gözaltına alınan 22’si Yunanistan 6’sı Federal Almanya yurttaşı 28 kişiden 24’ü sınırdışı edildi.

Avrupa Bölgesel ve Azınlık Dilleri Şartı, 5 Kasım 1992 tarihinde Strazburg’da imzaya açıldı ve şartın beş ülkede uygulamaya konulması ile 1 Mart 1998’de yürürlüğe girdi. Bugüne dek 24 ülke tarafından imzalanan Şart 11 ülkede uygulanmaktadır. Türkiye bu Şartı imzalamamıştır. Bölgesel ya da Azınlık Dilleri Avrupa Şartı’nın denetim organı, Bölgesel ya da Azınlık Dilleri Komitesi‘dir.

Hukukçu, diplomat, akademisyen ve yazar Adile Ayda yaşamını yitirdi. (Doğumu: 7 Mart 1912) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1932’de Dışişleri Bakanlığı giriş sınavını kazandı ve Türkiye’nin ilk kadın diplomatı oldu. Kadın diplomatların dış ülkelere tayin edilemeyecekleri hakkında bir yönetmelik çıkarılması üzerine 1934’te görevinden istifa etti. Akabinde, Ankara Devlet Konservatuvarı’nda, Maarif Cemiyeti Koleji’nde ve Ankara Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1943’te doçent oldu. 1957 yılında fakültedeki görevinden istifa etti ve kadın diplomatlar için “Dış ülkelere tayin edilemezler” kaydını kaldırmış olan Dışişleri’ne döndü. 1958’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na delege, 1959’da Lahey ve 1961’de  Belgrad Büyükelçilikleri müsteşarı, 1963’te Kültür İşleri Genel Müdür Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Genel müdür vekilliği yaptığı 1966 yılında, İtalya devletinden Liyakat Nişanı aldı ve 1967’de, elçi olarak Roma’ya tayin edildi.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 10 aylık hapis cezasının kesinleşmesi üzerine Danıştay tarafından belediye başkanlığı düşürüldü.

Irak lideri Saddam Hüseyin, hakkında açılan 148 Şii’nin öldürüldüğü ‘Duceyl davasında’ insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle asılarak idama mahkum edildi. Saddam Hüseyin’in kendisi de bir hukukçu idi.

Eski Başbakan, gazeteci ve şair Mustafa Bülent Ecevit, doktorların karşı çıkmasına rağmen Mustafa Yücel Özbilgin‘in 19 Mayıs 2006 tarihindeki cenaze törenine katıldı ve sonrasında rahatsızlanarak beyin kanaması geçirdi, uzun süre yoğun bakımda kaldıktan sonra 5 Kasım 2006’da vefat etti. (Doğumu: 28 Mayıs 1925) Robert Kolejinden mezun oldu. Önce Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, sonra da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngiliz Filolojisi bölümüne kayıt yaptırmasına rağmen yüksek öğrenimine devam etmedi. İngiltere’de bulunduğu yıllarda Londra Üniversitesine kayıt yaptırdı. Burada İngiliz dili ve edebiyatı, Sanskritçe, Bengalce ve sanat tarihi üzerine eğitim aldı ancak eğitimini tamamlamadı. Çalışma ve sosyal güvenlik bakanı, devlet bakanı ve başbakan yardımcısı görevlerinde bulundu. 1974–2002 yılları arasında dört kez  başbakanlık görevini üstlendi.

Silopi/Görümlü’de 1993’de 6 köylünün gözaltında öldürülmesiyle ilgili dönemin Jandarma Sınır Tugay Komutanı dahil 5 subayın yargılanmasına başlandı.

Beyoğlu’nda, sokakta yürüyen kadını taciz eden iki sanık hakkında, “beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” ve “nitelikli cinsel saldırı” suçlarından 10 yıl 6’şar aydan 30’ar yıla kadar hapisle cezalandırılmaları istemiyle iddianame düzenlendi. Sanıklar 4 Ekim 2024‘te tutuklanmıştı.

Esenyurt, Mardin ve Batman belediyeleri hakkında verilen kayyım kararlarından sonra Diyarbakır Valiliği’nin eylem ve etkinlikleri yasaklamasına ilişkin karar hakkında Diyarbakır Barosu tarafından yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açıldı.

BM’nin Filistin topraklarındaki insan hakları durumuyla ilgili Özel Raportör Francesca Albanese, İsrail’in saldırıları sebebiyle can kaybının 43 bin 400’e dayandığını açıkladı. Gazze’deki duruma ilişkin, “Buna ‘savaş’ demeyin. Bu bir soykırımdır” dedi.

ABD’de Amerikan Ulusal Başsavcılar Birliği‘ne(The National Association of Attorneys General (NAAG)) mensup 51 başsavcı, oy verme işleminin sürdüğü ülkede ‘barışçıl bir görev devri’ çağrısında bulundu ve demokratik ilkelere bağlılığın önemini vurguladı.

Bağcılar’da, evine giren iki kadın hırsızı merdivende kovalayan ve apartmanın girişinde üzerine atlayıp yere düşürerek yakalayan kişi saçından tuttuğu hırsızı olay yerine gelen polis ekiplerine teslim etti. Hırsızlar ev sahibi hakkında darp nedeniyle şikayetçi oldu. 

Samsun’un Salıpazarı ilçesinde eşiyle mesajlaştığı için akrabasını öldüren şahsa verilen 25 yıl hapis cezası ‘haksız tahrik’ indirimi yapılmadığı istinaf mahkemesince kaldırılmıştı. Yerel mahkeme bu defa sanığı 15 yıl hapis cezasına çarptırdı.

Sinema oyuncusu İlyas Salman’ın Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği iddiasıyla İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davada esas hakkında mütalaa açıklandı. Savcılık, Salman’ın ‘cumhurbaşkanına alenen hakaret’ suçundan 4 yıl 8 aya kadar hapis cezasına çarptırılmasını talep etti.

Danimarkalı aşırı sağcı Sıkı Yön Partisi (Stram Kurs) lideri Rasmus Paludan, İsveç’in Malmö kentinde 2022’de Kur’an yaktığı esnada Müslümanlara hakaret ettiği gerekçesiyle nefret suçundan 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Paludan, karara itiraz ederek davayı bir üst mahkemeye taşıyacağını, ayrıca İsveç’e de bir daha gitmeyeceğini açıkladı.

Adalet Bakanlığı 1000 Hakim ve savcı yardımcısı alımına ilişkin ilan yaptı.

“21 Soruda FETÖ’nün Siyasi Ayağı” kitapçığının hazırlanması ve dağıtımında sorumluluğu bulunan eski CHP Genel Başkan Yardımcısı Yıldırım Kaya hakkında Ankara 34. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davada mahkeme “görevsizlik” kararı vererek dosyayı Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. Kitapçık, daha önce mahkeme kararıyla toplatılmıştı.