Avukatın Hak ve Yükümlülükleri, Avukatlık kanununda ve Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları ile belirlenmiştir. Avukatlık Kanununun 1. maddesi avukatlığı ‘kamu hizmeti ve serbest meslek’ olarak tanımlamıştır. Avukatlık mesleği, temel olarak, hukuki mesele ve anlaşmazlıkların yasalara uygun bir şekilde çözümlenmesini sağlamaktadır. Avukat ise bu hizmeti alan kişileri yetkili mercilerde temsil etmektedir.
Avukatlar genel olarak Türkiye Barolar Birliğince belirlenen meslek kurallarına uymakla yükümlüdür. Avukatlığın o kişiye yüklediği saygı ve güvene uygun davranmak temel prensiptir. Avukatlık Kanunu’na, göre yüklendikleri görevleri bu görevin kutsallığına yakışır bir şekilde özen, doğruluk ve onur içinde yerine getirmek zorundadır.
Avukatın Hakları
Avukat-müvekkil ilişkisinden kaynaklanan haklar
Ücret hakkı |
Taraflar arasında yapılan sözleşmede kararlaştırılmasa dahi avukat yaptığı işin karşılığı olarak ücrete hak kazanır. Avukatlık kanunun 164. maddesine göre %25 i aşmamak üzere işin belli bir yüzdesi ücret olarak kararlaştırılabilir. 164. maddesinin 4. fıkrasına göre ücret Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi altında olamaz. Avukat üstlendiği işi haklı sebep olmaksızın takipten vazgeçerse ücret talep edemez eğer ücret aldıysa geri vermekle yükümlüdür. Avukatın azli avukatın kusur veya ihmalinden kaynaklanmıyorsa ücretinin tamamı verilecektir. |
Avans ve masraf talep hakkı |
Avukatlık kanunun 173. maddesinin 2. fıkrasına göre avukat üstlendiği iş için giderleri ayrıca isteyebilir. İş sahibinin giderler için avukata avans vermiş olması gerekir. |
Vekalet görevini yerine getirme dolayısıyla uğramış olduğu zarar ve ziyanın giderilmesini talep hakkı |
Avukatın, statüsünden kaynaklanan yetkileri
Dosya evrakını tetkik yetkisi |
Vekaletname sunmaksızın dava ve takip dosyalarını inceleyebilmek, Avukat veya stajyeri bakımından doğal bir haktır. |
Dosya evrakından suret alma yetkisi |
Avukat stajyeri veya yanında çalışan sekreteri vekaletname ibraz etme şartı ile kağıt veya belgelerin örneğini alabilir. |
Hazır bulunma yetkisi |
Hukuk davalarında kural olarak sadece baroya kayıtlı avukatlar vekil sıfatıyla mahkemeye kabul olunur, yani mahkemede hazır bulunur. |
Soru sorma yetkisi |
Avukat; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, doğrudan soru yöneltme hakkında sahiptir. Ancak soru sorma hakkı duruşma disiplinine uygun biçimde kullanılmalıdır. |
Örnek çıkarma ve onaylama yetkisi |
Avukat, kendisine verilen vekaletnamenin örneğini çıkarıp aslına uygunluğunu imzası ile onaylayabilir. Avukatın çıkardığı vekaletname sureti, bütün yargı mercileri, resmi daire ve kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler için resmi örnek hükmündedir |
Tebligat yapma yetkisi |
Avukatlar, vekalet aldıkları işlerde, ilgili yargı mercii aracılığı ile ve bu yargı merciinin tebliğat konusunda bir kararı olmaksızın, diğer tarafa adli kağıt ve belge tebliğ edebilirler. |
Duruşmayı terk hakkı |
Meslek Kurallarının 21.maddesine göre, avukat duruşmayı terk edemez. Ancak kişisel veya meslek onurunun zorunlu kıldığı hallerde duruşmadan ayrılabilir. |
Görüşme-yazışma yetkisi |
Her avukat, vekaletini üstlendiği iş ile ilgili her türlü kurum, kuruluş ve kişi ile ilgili yazışma yapma yetkisine sahiptir. |
Avukatın iş edinme yönünden hakları
Tekel hakkı |
Avukatlık Kanununun 35.maddesinin I. fıkrası gereğince, kanun işlerinde ve hukukî meselelerde mütalâa vermek, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak, adlî işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek yalnız baroda yazılı avukatlara aittir. Yani avukatların bir tekel hakkı bulunmaktadır |
İşi reddetme hakkı |
Avukat, kendisine teklif olunan işi sebep göstermeden reddetme yetkisine sahiptir. İşi reddeden avukat isterse gerekçesini açıklayabilir. |
Mesleki çalışmasını yapma yönünden yetkileri
Tanıklıktan çekinme hakkı |
Avukat müvekkilin muvafakatini almış olsa dahi tanıklık etmekten çekinebilir ve çekinme sebebiyle hukuki ve cezai sorumluluğu doğmaz. |
Dosya inceleme ve bilgi edinme hakkı |
Gizlilik kararı alınmayan ceza işlerinde her türlü soruşturma ve kovuşturma dosyaları ile idari ve hukuki davalarda avukatın tartışmasız şekilde dosyayı inceleme yetkisi bulunmaktadır. Bu yetkisini vekaletname sunmaksızın kullanabilir. Vekaletnamesini sunarak tüm dosyalardan suret alabilir. Avukat ayrıca her türü idari makamdan bilgi alma hakkına sahiptir. |
Dosyadan örnek alma hakkı |
Avukat, müvekkili tarafından kendisine verilen vekaletnameyi sunarak tüm dava ve soruşturma dosyalarından suret alabilir. Suret alma yetkisi tüm idari makamlardaki ilgili evraklara da şamildir. |
Örnek çıkarabilme(kullanabilme)hakkı |
|
Tebligat yapabilme hakkı |
|
İşi stajyerle veya sekreterle takip hakkı |
Avukat, kanun gereğince, yetkilendirdiği katip ve stajyeri vasıtasıyla işlerini takip edebilir. |
Görevi sırasında veya görevinden dolayı avukata karşı suç işlenmesi halinde bu suçun yargıçlara karşı işlenmesine ilişkin hükümlerden yararlanma hakkı |
Avukatın görevi sırasında yaptığı iş ve işlemler kamu görevi ve gerek kendisine karşı işlenen fiillerde gerekse kendisinin kusurlu davranışlarında bu usule göre hareket edilir. |
Meslek örgütü ile ilişkileri yönünden hakları
Baro genel kuruluna katılma hakkı |
Her avukatın bağlı olduğu baronun genel kurul toplantılarında temsil edilme ve oy kullanma hakkı bulunmaktadır. Baro ve TBB seçimlerindeki seçilme hakları Avukatlık Kanununun belirlediği ilkelere tabidir. |
Baro organlarına seçme ve seçilme hakkı |
|
TBB organlarına seçme ve seçilme hakkı |
|
Hakkındaki soruşturmalarda kendisini savunma hakkı |
|
Disiplin kurulunda duruşmalı inceleme yapılmasını isteme hakkı |
|
Adli yardım görevini ücret ödeyerek yapmama hakkı |
|
Avukatlar yardımlaşma sandığına girme hakkı |
İş sahibi ile ilişkileri yönünden hakları
Avukatlık ücreti isteme hakkı |
|
Üzerine aldığı işi bırakma(çekilme)hakkı |
|
İşi başka bir avukatla birlikte veya başka bir avukata vererek takip etme hakkı |
|
İş sahibinin avukatın yanı sıra bir başka avukatı görevlendirmesine olur vermeme hakkı |
İş sahibinden ücret dışında talep edilebilecek haklar
| Avans isteme hakkı | |
Masrafları isteme hakkı |
|
Tazminat talebi |
Avukatın Yükümlülükleri
Özen yükümlülüğü |
Avukatlık kanunu madde 34`e göre yüklendikleri görevleri bu görevin kutsallığına yakışır bir şekilde özen, doğruluk ve onur içinde yerine getirmek; avukatlık unvanının gerektirdiği saygı ve güvene uygun biçimde davranmak ve Türkiye Barolar Birliğince belirlenen meslek kurallarına uymakla yükümlüdür. |
Sır saklama yükümlülüğü |
Avukatların, kendilerine tevdi edilen veya gerek avukatlık görevi, gerekse, Türkiye Barolar Birliği ve barolar organlarındaki görevleri dolayısıyla öğrendikleri hususları açığa vurmaları yasaktır. |
Reklam yasağı |
Avukatların iş elde etmek için, reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kağıtlarında avukat unvanı ile akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasaktır |
İşi ret yükümlülüğü |
Avukatlık kanunun 38. maddesine göre;
avukat işi mutlaka reddetmek zorundadır. |
Aracı kullanmama yükümlülüğü |
Avukat veya iş sahibi tarafından vaat edilen veya verilen bir ücret yahut da herhangi bir çıkar karşılığında avukata iş getirmek yasaktır. |
Büro edinme zorunluluğu |
Her avukat levhaya yazıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde baro bölgesinde bir büro kurmak zorundadır |
Çıkar çatışması nedeniyle vekalet almama yükümlülüğü |
Bir uyuşmazlıkta taraflardan birine hukuki yardımda bulunan avukat yararı çatışan öbür tarafın vekâletini alamaz, hiçbir hukuki yardımda bulunamaz |
Bildirim yükümlülüğü |
Meslek Kuralının 13. Maddesine göre; Uzunca bir süre bürosundan uzak kalmak zorunda bulunan avukat, işlerine bakacak, müvekkillerini kabul edecek meslektaşının adını barosuna bildirir. |
Defter tutma ve saklama yükümlülüğü |
Avukat, kendisine tevdi olunan evrakı, vekaletin sona ermesinden itibaren üç yıl süre ile saklamakla yükümlüdür |
Hesap verme yükümlülüğü |
Avukat müvekkil veya üçüncü kişilerden aldığı değerler ve kendi ücret, masraf, tazminat alacakları hakkında hesap vermek zorundadır. |
Mevzuatı Bilme ve Değişiklikleri ve Öğretiyi Takip Etme Yükümlülüğü |
Avukatın, mevzuatta yapılan değişiklikler ile yargı içtihatlarını ve bilimsel öğretiyi takip etmesi gerekmektedir. Hukuki uyuşmazlığa tanı koyabilmek ve uyuşmazlığı doğru sonuçlandırabilmek bu bir yükümlülüktür. |
Çekişmeli hakları edinmeme yükümlülüğü |
Avukat, el koyduğu işlere ait çekişmeli hakları edinmez veya bunların edinilmesine aracılık edemez. Bu yasak, işin sona ermesinden itibaren bir yıl sürer. Yasak, avukatın ortaklarını ve yanında çalıştırdığı avukatları da kapsar. |