Avukat, yargıç, devlet adamı ve öğretmen Mustafa Necati 1894’te İzmir’de dünyaya geldi. İstanbul Hukuk Mektebi’nden mezun oldu. Öğrencilik yıllarında gençlik hareketleri ve sosyal derneklerde yer aldı.
I. Dünya Savaşı yıllarında İzmir’de avukatlık, eğitimcilik, gazetecilik yaptı. 1915 yılında arkadaşı Hüseyin Vasıf Çınar Bey ile Özel Şark İdadisi adlı bir okul kurdu ve bu okulda müdürlük ile beraber edebiyat öğretmenliği yaptı.
Savaştan sonra itilaf devletlerince işlerine son verilen demiryolu işçilerinin haklarını savunmak, savaştan dönen işsiz yedek-subayların sıkıntılarını gidermek için çalışmalar yaptı ve onların haklarını savundu.
TBMM 1. Dönem Saruhan milletvekilliği sırasında önce Sivas İstiklal Mahkemesi üyesi olarak görevlendirildi. Daha sonra Kastamonu İstiklal Mahkemesi Başkanlığı ve Amasya İstiklal Mahkemesi Başkanlığı yaptı.
Kastamonu’da görevli olduğu bir yıl içinde Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu) ve Kastamonu İlim Cemiyeti’nin kurulmasına öncülük etti. Hilâl-i Ahmer Cemiyeti(Kızılay), Gençler Mahfeli (Derneği) ve Muallimler Derneği’nin çalışmalarına destek verdi. Tüm bu çalışmalarından ötürü belediye tarafından fahri hemşehrilik unvanı verildi.
Mübadele esnasında (1923–1924)Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Mübadele, İmar ve İskân Bakanlığı) yaptı. 1924 Anayasası’nın yürürlüğe konulduğu sırada Adalet Bakanlığı yaptı.
Tevhidi Tedrisat sürecinde ve Harf Devrimi esnasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı yaptı. (1925–1929) Yeni Türk alfabesinin uygulanması ve Millet Mekteplerinin kurulması yönündeki çalışmalarda öncü oldu. Eğitimin laikleşmesi, çağdaşlaşması ve merkeziyetçi bir yapıya kavuşması yönünde önemli adımlar attı.
1 Ocak 1929’da, henüz 35 yaşındayken Ankara’da hayatını kaybetti. Cumhuriyet’in en genç yaşta kaybedilen devlet adamlarından biridir. Kaynaklarda, ölümünden ötürü Atatürk’ün derin üzüntü duyduğu yazılmaktadır.
Balıkesir Necatibey Eğitim Fakültesi onun adını taşımaktadır. Ayrıca okullara ve kültür merkezlerine ismi verilmiştir.